Piyasadan elini eteğini çekmiş otomobilcilerin hikâyesi tam bize göre, kimse reklam yapıyorsun diyemez bu saatten sonra...

Efendim otomobilcilik sevdadır, bulaşan kopamaz bir daha. Nitekim eski General Motors Başkanı Charles W. Nash de döner dolaşır, sarar başa. Tutar "Thomas B. Jeffery Company"yi satın alır, Nash Motors'u kurar (1916)

Nash! Öncelikle aile adıdır. İngilizcede "kaçmak, tüymek, uzamak" gibi bir mânâsı var. Yani otomobil için zekice bir marka.

Jeffery'nin en tanınmış otomobili 1902'den beri Kenosha'da üretilen Rambler'dır. Meraklısı için söyleyelim "başıboş" demektir. Peki arabaya uyar mı Bence on numara.

Nash 1918'de 10.283 adet satar, 1919'da 27.081'e sıçrar, birkaç basamak atlar.
İmalat itinalıdır, fiyatı cep yakmaz, müşteri memnuniyetini ciddiye alırlar... Sonra dört çeker kamyon (Jeffery Quad) yaparlar, Cihan Harbi'nde orduya hayli vasıta satar, sınıfın lideri olurlar. Savaş sonrası aynen devam.

İnşaatçılar, tomrukçular, madenciler sıra bekler kapıda.

DEĞİŞİM GELİŞİM

Mr. Nash yenilikten hoşlanır, gider GM'nin Oakland baş mühendisi Finlandiyalı Nils Eric Wahlberg'i ayartır. Ve ilk Nash motoru tanıtılır ki üstten supaplıdır. Kabin havalandırması (Weather Eye) tabii akışlıdır. Dışarıdan fanla tazesi emilir, filtreden geçirilir, soğutulur, ısıtılır ve egzoz gibi arkadan atılır. Hâliyle içiyle dışı arasında basınç farkı kalmaz, rutubet de olmaz.

Nash'lerin tekerlek izleri eşit değildir, ön daha dardır, bu rahat viraj sağlar. Ancak çamurluk etekleri kapalıdır, bu kasa tipi göz okşasa da lastik değiştirenin canını sıkar.

Nash mühendisleri "Müşteriye ödediğinden fazlasını verelim" şeklinde bir hedef koyar, nispeten tuttururlar.

Mr. Nash, aynı zamanda büyük ve pahalı otomobil üreticisi LaFayette Motors'un ana hissedarıdır.

LaFayatte Fransız devrimi ve Amerikan hürriyet mücadelesinde rol alan bir generaldir, otomobilcilikle yakından uzaktan alakası bulunmaz.

Zikrolunan tesis Indiana'da kurulur bilahare Wisconsin, Milwaukee'ye taşınır. İmalat için ne lazımsa vardır ama bir türlü çıkış yapamaz, patinajdan kurtulamaz.

Mr. Nash'in de tepesi atar, firmanın diğer hisselerini de toplar ve fabrikada Ajax (mitolojik efsanelerde geçen Yunan) üretmeye başlar.

Beklentisi yüksektir, Wisconsin'deki Mitchell Motor Car Company tesisini de alır, hizmetlerine sunar.

RÜYADAN KÂBUSA

Ancak hayal kırıklığına uğrar. Ajax'ın adında bir bereketsizlik vardır, halk hiiiç hoşlanmaz. 1926'da ismini değiştirir "Nash Light Six" yaparlar, satış tekrar parlar. Nash Motors, Ajax sahiplerine içinde yeni jant kapakları, radyatör rozeti ve armalar olan bir kit yollar. Eskileri söker bunları takarlar, arabaları Nash'e döner dakkada. Oh be kurtulduk Ajax'tan.

Nash 1930'da üstten supaplı, çift bujili, dokuz krank milli, düz sekizi ile rakiplerine kafa tutar. 1932

Ambassador Eight, senkromeç şanzımanı, serbest tekerlekleri, otomatik yağlaması ile öne çıkar.

Süspansiyonu da ayarlanabilir icabında. Dört tekerlekte de fren vardır ve düşük fiyatlı otomobiller arasındadır hâlâ. Ürettiklerini hatta üretemediklerini de satar, stokta mal bırakmazlar.

Nash, LaFayette sınıfının en makul fiyatlı otomobili olsa da satışı gevşektir. Patron ısrar etmez kapatır, tesisi Nash 600 imalatına açar. (1940)

BUZDOLAPÇIYLA

Mr. Nash bilahare Kelvinator'ün sahibi George W. Mason'la ortaklık yapar... Buzdolapçıyla otomobilci. (!) Hani bakliyatçıyla nakliyatçı olsa bir yere kadar.

Piyasada Nash-Kelvinator olarak anılsalar da herkes işine bakar.
Kelvinator tecrübesini konuşturur ve Nash'leri yepyeni bir hava ısıtmasoğutma sistemi ile donatır.

Radyatördeki suyu kaloriferde kullanır ilk defa (1938). Bu arada otomatik vakumlu vitese geçerler, ön panele minik bir kol ya da buton konur. Bilmeyen radyonun tuşu sanır hatta.

YATIYA DA BEKLERİZ

Eğer koltukları katlarsanız Nash'in içi koca bir yatak olur, ailecek uyuyabilirsiniz rahatlıkla. Çadırdan konforludur bi' kere, en azından yılan çıyan, börtü böcek olmaz.

Nash biteviye hamle yapar, müstakil helezon yaylı ön süspansiyon, sonra sızdırmaz hüzmeli farlar

Yıl 1941, Nash 600 yekpare gövde ile çıkar (ABD'de ilk). Diğer otomobillere kıyasla hafiftir, havayı kolay

yarar. 20 galon benzinle 600 mil (966 km) yol yapar. Yani 100 km'de 7,8 litre filan, o devir için bedavadan ucuza.

Aynı altyapıdan pikap da çıkarır (Suburban) piyasaya sunarlar.

1948'de Ambassador Cabrio fiyaka yapar ama satışlar "ı ıh" tutmaz.

TÜNELDEN ÇIKMA

1949 Nash "Airflyte" rüzgâr tünelinde şekillenir, çıkıntılardan kurtulur, aerodinamiktir. Akranlarından geniş ama 6 inç kadar alçaktır. Hesaba vurulursa iç hacim daha fazla.

1949'da Nash ilk emniyet kemerli Amerikan otomobilini sunar. Ancak 40 bin müşteriden 39 bini istemez, söktürür bayide bırakırlar.

1950 Airflytes yekpare kavisli ön ve arka camıyla, gizli depo kapağıyla, albenili göstergeleriyle ve GM Hydramatic şanzımanıyla şov yapar.

Mühendisler silindir kafaları ile oynar 85 beygir gücünü 115'e çıkarırlar.

Sonra oturup konuşurlar "Yaa biz çok satmak istiyor muyuz" İstiyoruz. "Büyük rakam" için "küçük araba" yapalım o zaman.

1950'de Nash Rambler'ı ufaltır, ardından İngiliz Austin ile anlaşırlar.