Lübnan, çölü olmayan tek Arap ülkesi. Bırakın çölü sahrayı, baştan aşağı orman. Yüz ölçümü Antalya'nın yarısı kadar. Bir dönem "Orta Doğu'nun kalbi" diye nitelendirilen ülke, siyasi olarak hiç durulmadı. Göçler, suikastlar, savaşlar Lübnanlıların peşini bırakmadı.

Ülkede bir gruba ABD destek verdi diğerine Rusya. Siyonistle, BAAS köşe kapmaca oynadı. Asala ve PKK burada kuruldu. Ülkede tek Acem yok ama Pers İmparatorluğuna soyunan İran, at oynatıyor; Hizbullah'ı ABD ile pazarlıkta kullanıyor. Faturayı ise Lübnan halkı ödüyor.

Gazete ve ekranlar sıcak haberlerle dolu erişebilirsiniz kolayca. Ama bazı şeyleri anlamak için "bugünlere nasıl gelindi" kısmına da bakmak lazım galiba.

2018 yılı... Türk yardım kuruluşlarından biri ile Lübnan'a gitmiştik. Havalimanında Hizbullah militanları ekibi durdurdu. Tipimi herhâlde biraz Avrupai buldular bana dokunmadılar "welcome!"
Ama diğer arkadaşların pasaportlarını aldılar saatlerce sorgulayıp bunalttılar. Açıkçası Filistinlilere ve Suriyelilere verilecek destekten hoşnut değillerdi, velevki ramazan günü yağ şeker makarna bile dağıtılacak olsa.

Kendileri de yardım yapıyor ama oy hakkı olanlara. Mülteciler seçime katılamadıklarına göre, niye versin boşuna

Beyrut'ta plajların, gece kulüplerinin, pahalı restoranların yanı başında bir Filistinli kampı var: "Burj El Barajneh!"

Ferrarilerin, Bentleylerin gezindiği caddeden dönüveriyorsunuz, biriketten bir ucube çıkıyor karşınıza. Bir buçuk metrelik sokaklarda güpegündüz ampuller
sarkıyor çünkü gök görünmüyor. Lakin her yağmurda su basıyor, lağımlar taşıyor. Çürümüş şebekelerden sıçrayan sular, kabloları cızırdatıyor. Çocuklara ilk öğretilen şey "duvara dokunma!"

Niye Çünkü elektrik çarpıyor. Herkesin telefonunda buna dair görüntüler var, sabiler can çekişiyor acıyla!

KÜÇÜK GAZZE

Peki kim çizmiş bu semtin planını
"Savaş!"

Zamanında Falanjistler, Şii Emel örgütü ve Ordu birlikleri basmış dağıtmışlar. Evsiz kalan insanlar yine de kamplarını terk etmemiş, yıkıntılardan çıkardıkları kırık tuğlaları üst üste koyup başlarını sokmuşlar. Lübnan'da Filistinlilere inşaat malzemesi satmak kesinlikle yasak, resmen abluka altındalar. Bu daracık alanda 60 bin insan yaşıyor, Esad rejimi Yermuk kampındaki Filistinlileri kırınca onlar da sığınmışlar buraya. Hizbullah tepelerine çökmüş, yağmurdan kaçarken doluya...

Gıdasızlık hastalık diz boyu ama kimse ilgilenmiyor onlarla. Nekbe'den (1948- İsrail katliamları) beri Lübnan'da meskûnlar, vatandaş sayılmıyorlar. Dört nesil geçti, Filistinlinin kimliği yok hâlâ. Tahsil yapamıyor, dernek kuramıyor, oy veremiyor, seyahat edemiyor, hastanelerde bakılmıyor.
2018 seçiminde Şii Hizbullah, İran'ın maddi desteğini kullanarak öne çıktı. Değişen meclis aritmetiği mültecilere nefes aldırmadı, baskı getirdi ayrıca.

Kampın erkekleri umumiyetle garson ve amele, kadınlar ise yaşlı ve çocuk bakıyor, taş siliyor apartmanlarda. Temiz giyiniyor, neşeli konuşuyor, gülmeyi biliyorlar. Bu sabrı Filistinli gösterebilir anca.

Hizbullah, Filistinliye eziyet için kurulmuş âdeta. Kendi aralarındakilerden hoşlanmıyor, sözde Gazze'ye koşuyorlar yardıma. Garipler sıkıntıya alışmış, zalimi havale ediyorlar Allah'a.
Halep'te 6 milyon Sünni'yi kuşatıp aç bırakan, bidon bombaları ile koca şehri ortadan kaldıran oyunculardan biri Esad, biri Putin, biri de Nasrallah! Hizbullah taşaronluk yapıyor Tahran'a.

MÖSYÖ EL ATINCA

İttihatçıların mirasyedi gibi dağıttığı vilayetlerden biri de Cebel-i Lübnan. Biz çekilince Fransız işgaline uğrar. Maksat Hristiyan bir ülke olsun Orta Doğu'da. General Gouraud'a kurdurulan devlet Marunîleri arkalar, Hristiyanlar iktisaden güçlenir, kilit noktaları tutar. Lakin Lübnan'da Müslüman nüfus daha hızlı artar yine azınlıkta kalırlar. Lübnan Hristiyanları da Arap asıllılar, nitekim Fransa mandasından çıkar, Arap Birliği'ne katılırlar. (1943)
Devlet Başkanı Maruni Hristiyan, Başbakan Sünni Müslüman, Meclis Başkanı ise Şii olsun derler kendi aralarında. Rum, Ermeni, Dürzi gibi 18 gruba makam mevki verilir ayrıca. Hristiyanlar (ne oy alırsa alsın) 5'e karşı 6 nispetinde temsil edilir yıllarca.
Sokakta ekseriyet Müslümanlarda, mecliste ise Hristiyanlarda. İşte bu dengesizlik huzuru bozar.

13 Nisan 1975... Pierre Cemayel'in bulunduğu kilise önünde silahlı çatışma çıkar, taraflar dağılırlar. Daha ne olduğu anlaşılmadan Cemayel'in oğlu Beşir adamlarını toplar, bir otobüs dolusu Filistinli masumun canına kıyar (28 şehit). Batı ülkeleri Marunileri silahlandırır, Falanjistler (Hristiyan militanlar) İsrail desteği ile Sabra ve Şatilla'da katliam yapar. O günlerde sağ sol çatışması da vardır ayrıca, bir gruba Amerika destek verir, bir gruba Rusya. Kurtuluş orduları, kızıl yıldızlar... Siyonistle, BAAS köşe kapmaca... Asala ve PKK da burada kurulur. Silahlı talim yapsınlar diye kamp bağışlanır Bekaa'da.

KAN BARUT KARGAŞA

İç savaşın galibi olmaz, güzelim Beyrut harabeye döner, çok can yanar (130 bin insan). Çatışmalar belki yıllarca sürecektir ama Refik Hariri tarafları toplar, oturtur masa başına. Ve Taif Anlaşması imzalanır, mecliste temsil hakkı yüzde 50 -50 olarak tanzim edilir bu defa.
Refik Hariri Saydalı bir Sünni. Gençliğinde Suudi Arabistan'da ticaret yapar. Petrol, inşaat, medya, finans derken iyi kazanır. Hele Kral Fahd'ın kız kardeşiyle evlenince, gücüne güç katar. 2002 yılında dünyadaki ilk dört zengin arasında.

1988 Taif Anlaşması'nın mimarıdır, bu sayede sükûnet gelir Lübnan'a. Onu siyasete davet eder, başbakan yaparlar (1992). Ufku geniştir. Lübnan'ın önünü açar finans ve ticaret merkezi yapar. Gelgelelim BAAS ve Hizbullah'ın hışmına uğrar, ortadan kaldırırlar.

Lübnan zaten siyasi cinayetleri ile tanınır. Halkın Kurtuluş Ordusu lideri Dürzi Kemal Canbolat (1977), Hristiyan Falanjistlerin lideri Beşir Cemayel (Cumhurbaşkanı olacağı gün-1982), Sünni din adamı Ahmed Asaf (cami kapısında - 1982), İslam Konseyi Başkanı Şeyh Suphi Salih (1986), Sünni Başbakan Raşid Kerami (1987), Müftü Halid (1989), Cumhurbaşkanı Röne Muavvid (1989) ve Kaplanlar örgütü lideri Dany Şamun (1990) suikasta uğrar.

İRAN'IN PERS HAYALİ

Güney Lübnan'da Şii Hizbullah söz sahibidir. Hizbin kendi silahlı güçleri vardır kafalarına göre çevirme yapar, sorguya alırlar. Bilhassa Suriye rejiminden kaçan Sünnileri bunaltırlar. Öyle ki binlerce aile Hizbullah'ın zulmündense, Esad'ın eziyeti evladır deyip geri döner bombaların altına. Pers İmparatorluğuna oynayan İran, Arap ve Afgan Şiilerini hoyratça kullanır. Ülkede bir tane bile Acem yok ama Hizbullah Tahran'dan emir bekler hazır kıta.