Temmuz ayı Avrupa dillerinde Roma'nın ünlü diktatörü, devlet adamı ve yazarı Gaius Iulius Caesar'ın ismini taşır; Julius (July). Caesar, yeryüzü tarihinde en büyük cihangir değildir. İskender'le mukayese edilmez, hatta Cengiz Han'la da...TEMMUZ ayı Mezopotamyalıların Tanrısı Dumuzid'den gelir. Bu, tıpkı Hades'in Persephone'yi yeraltından kaçırmasına benzeyen bir mitolojik öyküdür. Mezopotamya ve Yunan mitolojisi adeta birbirine geçişi ve değişimi temsil ediyor. Eski doğu halkları hatta tek tanrılı dinin mensubu İbraniler de "Temmuz" ismini bunun için benimsemişlerdir. Biz de bu isimleri kısmen kullanıyoruz.KENDİ İSMİNİ VERDİTemmuz ayı Avrupa dillerinde Roma'nın ünlü diktatörü, devlet adamı ve yazarı Gaius Iulius Caesar'ın ismini taşır; Julius (July). Çünkü Iulius Caesar, diktatörlüğü sırasında Roma takvimini yeniden düzenlerken (ki bu takvim, 17. yüzyılda Gregoryen takvimi kadar büyük ve kalıcı düzenlemedir) aylardan birine kendi adını vermiştir. Kendisinden sonra, Roma'nın ünlü ailelerinden gelen ve evlat edindiği Octavius da "imperator" unvanıyla hükmettiği sırada izleyen aya kendi adını vermişti; Augustus (Ağustos).Haberin DevamıCaesar bütün Roma patricileri gibi kökünün Troya'dan gelenlere ve dolayısıyla da bir tanrı veya tanrıçaya dayandığını söyler. Gaius Iulius ve ailesi Julyenler doğrudan doğruya Venüs'ün çocukları olduklarını belirtirler. Caesar, çok erken yaşlarda askeri kabiliyetini ve politik yönünü gösterebildi. Retorik bakımından kuvvetliydi ve bu yüzden Roma tarihinin ünlü eserlerini meydana getirdi. En ünlü eseri bugün Latince öğrenenlerin hâlâ kullandıkları öğretici ve dilin yapısını benimseten metindir; "Commentarii de Bello Gallico", "Galya Savaşları". Bu eserle Galyalılar dünya tarihine Caesar'ın kaleminde takdim edilmişlerdir. Çünkü Romalıların girdiği sahalarda; yani Alpler'in kuzeyinde, kabilelerin lisanlarını nakledecek alfabeleri bile henüz yoktu. Onları Roma fetihleri dünyaya açmıştır; tarihlerini ve sosyal yapılarını böyle öğreniyoruz.DAMATLA İKTİDAR KAVGASICaesar'ın kendi unvanı sonraları imparatorlar için kullanılır oldu. Bugün "Çar" veya "Kayser" dediğimiz zaman (Fatih Sultan Mehmed bile "Kayser-i Rum" unvanını kullanmıştır) bunun Caesar'dan kalma olduğunu biliyoruz. MÖ 49 ile 44 arasında beş yıl Roma'nın hayat boyu diktatörü olarak tayin edildi. Ve bu beş yılda ünlü suikasta uğrayana kadar çok işler başardı. Roma'nın Galya'da, kuzeydeki Germanya bölümünde ve Karadeniz'de Pontuslar bölgesindeki fetihleri ve en önemlisi Mısır hâkimiyeti Caesar'la gerçekleşti.Haberin DevamıMısır'ı fethettikten sonra oradaki arazi ölçüm yöntemini, vergi tarh etme ve maliye sistemini Roma İmparatorluğu'na uyguladı. Bu nedenle Roma'nın asıl Mısır'ı fethettikten sonra gerçek bir devlet olduğu söylenir. MÖ 60 yılında Crassus ve Pompeius ile birlikte güçlü bir "Triumvira" kurdu. Pompeius aynı zamanda damadıydı. Damatla kayınpeder arasındaki kavga aile içindeki ilişkilerin ötesine geçti; bu bir iktidar kavgasıydı.Anadolu, Caesar'dan daha çok Pompeius'un eserleriyle süslüdür. Mersin'in kenarında, halkın Viranşehir dediği "Pompeiopolis" doğrudan doğruya Pompeius'un yeniden inşa ettiği şehrin adıdır. Burası evvelce "Soli" ismini taşıdığı için, ahalisinin garip bir Yunanca ve Pahlavi Farsçası karışımı dil konuşmalarından dolayı, "Solisizm" filolojide etkili kelimeler ve yabancı lügat birikimi olarak görülür. Mesela Sırp dilindeki Türkçe solisizmler veya Türkçedeki Arapça Farsça solisizmler gibi deyişlere rastlarsınız.Haberin DevamıEKSİKLERİ TELAFİ ETTİDört yıl içerisinde Caesar, imparatorluğun Cumhuriyet (Respublica) düzeninin çok önemli eksiklerini telafi etti. Birincisi; Roma için çarpışanlar, veteranlar; yani emekli askerlerin hiçbir şeyleri olmadan sivil hayata dönmeleri gibi bir sosyal faciayı önledi. Kendilerine bugünkü Macaristan'ın Panonia ve İtalya'nın belirli yerlerinden topraklar verdi. Buna asıl Pompei'de de teşebbüs etmişti. İkincisi; söylediğimiz gibi takvim devrimidir. Ve nihayet geniş ölçüde Roma şehrine ve İtalya'ya ait olmayan bölgelerde de vatandaşlık statüsünü dağıtmıştır.Bu sayede 'Tarsuslu Bir Yahudi Haham' olan Şaul; yani St. Paul bile Roma vatandaşı olarak bu imtiyazdan istifade etmiştir. Hıristiyan rivayetine göre bir centurion (yüzbaşı) kendisini tevkif etmek istediğinde zincire vurulmuş, o ise cevap olarak; "civis Romanus sum"; "Roma vatandaşıyım" deyince özür dileyerek serbest bırakılmış.'SEN DE Mİ BRUTUS'Haberin DevamıYine aynı şekilde bugün çok kötü anlamda kullanılan diktatör, fevkalade yetkili bir memurdu. İlk tayin edilişi daha evvelki asırlarda Senatus tarafından olmasına rağmen sonunda MÖ 49 yılında Caesar, "dictator perpetuo"; hayat boyu diktatör unvanını aldı. Bunu kullanış biçimi alt sınıfların çok hoşuna gittiği için Cumhuriyetçileri de Cumhuriyetin asilleri olan patricileri de çok rahatsız ettiği açıktır. Nitekim MÖ 44 yılında Senato'da