DARENDELİ MUHAMMED HİLMİ EFENDİ HAZRETLERİ

Anadolu'da yaşayan son devir ailelerindendir. Malatya ili Darende ilçesinin Yenice bucağında doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. (m.1916) yılında Kahramanmaraş'ta vefat etti. Babasının adı, Hacı Yusuf Ağa, annesinin adı Emine Hanım'dır. İlk tahsilini Darende'de tamamlayan Muhammed Hilmi Efendi, ihtisas için İstanbul'a gitti. Abdülaziz Han devrinde Fatih Medreselerinde tahsil gördü. Bu sırada Müderris Sadık Efendi'nin özel himayesine kavuştu ve Gümüşhaneli Ahmed Ziyaeddin Efendi Hazretleri'nin sohbetlerine devam etti. Bu zattan halifelik icazeti aldı. Sonrada Darende'ye döndü. Böyle olmakla beraber kendisini irşad makamına layık görmedi. Sivas'a giderek Nalçacızâde Ahmed Efendi'den feyiz aldı. Hacı Ahmed Efendi Hazretleri, Küçük Âşık Efendi denilen Âşık Muhammed Mısrî'nin, bu zat da Halid-i Bağdadî Hazretlerinin halifesidir. Bölgede büyük bir şöhrete sahip olan Ahmed Efendi, zaten yetişmiş bulunan Muhammed Hilmi Efendi'ye kısa süre sonra icazet verdi. O sırada Darende' De koyu bir cehalet ve zorbalık hüküm sürüyor, kuvvetli zayıf hak tanımıyor, belde zorbaların elinde inim inim inliyordu. Bunu gören Muhammed Hilmi Efendi, babası Hacı Yusuf Ağa'ya: "Buradan asıl vatanımız olan Medine tarafına doğru hicret edelim" dedi. Babası: "Niçin" diye sorduğunda: "Burada biz şimdilik rahatız. Kimse bize dokunamıyor. Kimse bize zulmetmez. Biz de kimseye zulmetmeyiz. Fakat bizden sonra gelen çocuklarımız belki zalim olup, zulmederler. O zaman bizler sorumlu oluruz. Yahut evlatlarımız mazlum durumunda olur, zalimden zulüm görüp, sorumluluğu yine bize kalır" cevabını verdi. Bunun üzerine neleri varsa satılığa çıkardılar. Fakat hiç kimse müşteri olmadı. Halk mallarını almazsak hicret edemezler diye düşünüyordu. Bunun üzerine mallarını orada bırakıp, canlı hayvanlarla yola çıktılar. Halk arkalarından gelerek geri dönmeleri için çok rica ettilerse de muvaffak olamadılar. 1858 yılında Maraş'a vardılar. Muhammed Hilmi Efendi ve ailesi, Maraş'ta iki yıl kadar kaldı. Bu müddet içerisinde bugün Duraklı Camii diye anılan Seyyid Ali Bey Camii'ni tamir ettirdiler ve bu caminin hücresinde kaldılar. Muhammed Hilmi Efendi'nin ilmî kıymetini takdir eden Maraşlılar bu sırada kendisine her türlü yardımı gösterdiler. Bir ara Antep'e giden Muhammed Hilmi Efendi, orada on yıl kadar kaldı. Bu zaman zarfında pek çok talebe yetiştirip, yörede huzur ve esenlik sebebi oldu. Herkesin derdini sohbet ve nasihatlerle halletmeye çalıştı. On yıl sonra tekrar Maraş'a döndü. Bu dönüş Anteplileri üzdü. Maraşlılarla Antepliler arasında bir çekişme başladı. Muhammed Hilmi Efendi zor durumda kaldı. Sonunda ne yapması gerektiğini, halen hayatta bulunan hocası Sivaslı Ahmet Nalçacı Efendi'ye sordu. Ahmed Efendi: "Şu anda nerede bulunuyorsan orada kal'' dedi. O sırada Maraş'a gelmiş olan Muhammed Hilmi Efendi hizmetlerine Maraş'ta