Pek uyanık uykudan uyanmak

İDRİS GÜNAYDIN

Kılıçzade Hakkı, Pozitivist ve Materyalist bir düşünceye sahip Türk düşünür ve yazardır. Kendisi Niş'te 1872'de doğmuş ve 1960'da ölmüştür. Şu, Almanya'dan Türk ırkını melezleştirecek tohumluk erkek getirtelim diyen materyalist Abdullah Cevdet'in "İctihad"dergisinde yazdığı "pekuyanık bir uyku" makalesiyle ünü pek artmıştır. Aşağıya alacağım bu makalede bulunan otuz altı maddenin dokuzunda göreceksiniz ki Hakkı, Mustafa Kemal'in devrimlerini tıpatıp haber vermiştir. Bir dinsizin öngörüsü elbette bu kadar keskin olamaz ama 1912'de yazdığı bu makale kendisi de materyalist ve natüralist olan Mustafa Kemal'e ilham kaynağı olmuştur.

Demek; o tür yazıları ve makaleleri takip eden Mustafa Kemal veya onun kulağına fısıldayan kişi Kılıçzade Hakkı'nın tüm yazdıklarını hayata geçirmesine neden olmuştur.

Burada Kılıçzade Hakkı'nın bir kerametinden söz edilemez. Onu takip edip görüşlerine önem verenler Mustafa Kemal'e onu önermişlerdir veya o bunları okumuştur. Belki de Kılıçzade Hakkı'nın bizzat kendisi Mustafa Kemal ile görüşüp bu yazdıklarını önermiştir.

Kılıçzade Hakkı'nın makalesinden bazı maddeler:

Fes kamilen defedilip yeni bir serpuş kabul olunacaktır.

Mevcut kumaş fabrikaları genişletilecek ve yenileri de açılacaktır. Yerli mallarının kullanılması teşvik edilecektir. (Demek ki bu fabrikalar Osmanlıda açılmıştır. Cumhuriyet yenilemiştir)

Kadınlar diledikleri tarzda giyinecekler yalnız israf etmeyeceklerdir. (Hiç israf etmiyorlar. Evlerde giysiden geçilmiyor. İ.G.) Polislerle softalar ve arabacı makulesi kimseler kadınların giyimlerine asla müdahale etmeyeceklerdir. Şeyhülislam Efendiler de çarşaflara dair beyannameler yazmayacak ve imza etmeyeceklerdir. Polisler, kadınların işine ancak münasebetsiz ve genel ahlaka dair meselelerde müdahale edebilecekler ve bu vazifelerini de büyük bir nezaketle yerine getireceklerdir. Kadınlar vatanın en büyük velinimeti sayılarak kendilerine hürmet ve riayet gösterilecektir.

Kadınlar ve genç kızlar, Müslüman Boşnak ve Çerkezlerde olduğu gibi erkekten kaçmayacaklardır. Her erkek kendi gözüyle gördüğü, tetkik ettiği, beğendiği ve seçtiği kızla evlenecektir. Görücülük âdetine nihayet verilecektir. (hâlbuki görücülük usulüyle evlilikler daha uzun süreli oluyor. İ.G.)

Kızlar için diğer mekteplerden başka bir de Tıbbiye Mektebi açılacaktır.

Birer tembellik yuvası olan bütün tekkeler ve zaviyeler ilga olunacak varidat ve tahsisatları kesilip Maarif bütçesine iade edilecektir.

Bütün medreseler kapatılacaktır.

Sarık sarmak ve cübbe giymek sadece yüksek alimlere mahsus hale getirilecektir.

Evliyaya nezirler (kurban) yasak edilecek bu gibi teberruler donanma ve Müdafa-i Milliye kasalarına girecektir.

Arazi ve Evkaf kanunlarından başlanarak bütün kanunlar ıslah edilecektir.

Şer'i mahkemeler kaldırılacak ve Nizami mahkemeler ıslah edilecektir.

Mecelle kaldırılacak veya en azından o derece değiştirilecektir.

Mevcut Osmanlı Elif bası atılarak yerine Latin harfleri kabul edilecektir. (Yani gâvur harfleri İ.G.)

Avrupa Medeni Kanunu kabul edilerek bugünkü evlenme boşanma şartları tamamıyla değiştirilecektir. Birden fazla kadınla evlenmek ve bir sözle karı boşamak usulleri kalkacaktır.

Görüldüğü gibi Kılıçzade Hakkı'nın makalesinde pek de uyanık bir uykuda olmadıkları anlaşılıyor. Yüz seneönceye ait olan o öngörü bugün iflas etmiş durumda. Çok eşli evlilik yapanlar gizli de olsa yapıyor. Kimileri de metres tutuyor. Bu kanun olmasa bile zaten her erkeğin birden fazla evlenmesi mümkün değildi. O kadar kadın nüfusunerede