F-35'lerde sipariş iptalleri ve yeni Batı düzeni

İBRAHİM KARATAŞ

Donald Trump'ın Ukrayna'yı Rusya'ya yem edeceği artık herkesin beklediği bir gelişme. Bu durumun Ukrayna için ne kadar ürkütücü olduğu tahmin edilebilir. Ancak Ukrayna kadar Avrupa ülkeleri de Amerika'nın Ukrayna'yı ve kendilerini yalnız bırakmasından ciddi biçimde rahatsızlar. Trump Avrupa'yı bir yük olarak görüyor ve bu yükü sert bir şekilde yere fırlatmak istiyor. Savaşın nasıl bir şey olduğunu unutmuş Avrupa ise başına geleceklerini Ukrayna'ya bakarak anlayıp çözümler bulmaya çalışıyor.

Bir çözüm olarak Amerika'ya olan bağımlılıklarını bitirmek istiyorlar ki bu doğru bir adımdır. Bunun ilk adımı F-35 siparişlerini iptal etmek olacak gibi görünüyor. Mesela Portekiz 28 adet F-35 siparişini iptal edip yerine Avrupa malı jetler almayı düşünüyor. Portekizliler sebep olarak Trump yönetiminin ne yapacağının tahmin edilemez olmasını gösteriyorlar. Kanada da daha önce verdiği 88 adet F-35 siparişini iptal etmeyi düşünüyor. Kanadalılar 16 adedinin ücretini peşin ödemişlerdi.

Kanada, Portekiz ve daha birçok sipariş veren ülkenin F-35 almak istemeyişlerinin daha önemli bir sebebi var. F-35'lerde Kill Switch (Uzaktan Kapatma) denilen bir özellikten bahsediliyor. Bu özellik uçağın uzaktan durdurulabilmesini sağlar. Mesela uçak havada uçarken Amerika'dan birileri uçağa komut vererek durdurabilir, füzelerini ateşleyebilir veya ateşlemeye engel olabilir. Uçağı her ne kadar pilot kullanıyor gibi görünse de aslında kullanan Amerika'daki kişidir.

Amerikalılara sorsanız F-35'e uzaktan kumanda etmiyorlar. Ancak uçak içindeki software'in uzaktan güncellendiğini kabul ediyorlar. Şayet software'i uzaktan güncelleyebiliyorsanız motorunu da durdurabilirsiniz demektir. Dolayısıyla Kill Switch özelliğinin varlığını dolaylı olarak kabul etmiş oluyorlar.

Düşünün ki dünyanın en gelişmiş uçaklarının her birini 100 milyon dolardan daha fazla bir paraya almışsınız. Uçakları yurda getirip ordunuzun ne kadar güçlendiğiyle övünüyorsunuz. Sonra bir savaş çıkıyor ve uçaklarınızı çalıştırıp düşmanı bombalamak istiyorsunuz. Ama o da ne Güney Kore'de olduğu gibi Amerika'dan şifre gelmesini bekliyorsunuz. Hadi şifreyi de aldınız ve uçağı uçurdunuz. Sorunlar yine bitmedi. Uçağın Amerika'daki pilotu isterse müdahale edebiliyor.

Mesela Türkiye ile Yunanistan veya İsrail savaşa girse Amerikalılar yüksek ihtimalle Türk F-35'lerini (elimizde F-35 olduğunu farz edersek) ya uçurmayacaklar ya da savaştırmayacaklardır. Verdiğimiz onca paranın boşa gitmesi bir yana uçakların satıcısı tarafından yenilgiye uğratılacağız. İşte F-35 sahibi olmak bu manaya geliyor.