Kırım ve İsmail Bey Gaspıralı

HÜSEYİN ÖZTÜRK

Vatan Kırım, Müslüman dünyanın en az ilgilendiği ve unutmak üzere olduğu Karadeniz'in kuzeyinde Sinop'un karşısında özerk bir ülkedir.

2014 yılında Rusya, Ukrayna'dan ilhak etti. Ukrayna ile Rusya arasında mengenede yaşayan Kırım, bütün bir Türk dünyasının ve İslam âleminin yarasıdır.

Bu yara yeni açılmış değildir. Bugün daha da çok kanamaktadır. Türk dünyası birliği yahut "aksakallar" olarak bilinen temsilciler ne kadar nasıl ilgilenmektedir bilinmiyor.

RusyaUkrayna savaşı barışla sonuçlanırsa, belki Kırımlılar rahat nefes alırlar. En azından devlet ve millet olarak biz ilgilenebiliriz. Kırımlıların sesi çıkmıyor veya bize duyurulamıyor ama diğer mazlum coğrafyalardan çok farklı değil.

Kırım'ın büyük dava adamlarından birisi de İsmail Bey Gaspıralı'dır. İsmail Bey Gaspıralı'nın verdiği bağımsızlık mücadelesi dillere destandır.

Bu hususta Ötüken Neşriyat'tan çıkmış kitaplar bulunmaktadır. Kırım meselesinin tarihsel bağlamını anlamak içinİsmail Gaspıralı'yı okumak ve anlamak gerekir.

Çünkü Gaspıralı, yalnızca Kırım Tatarlarının değil, tüm Müslüman dünyanın modernleşme sürecindeki en önemli isimlerden birisidir.

"Vatan Kırım" üzerine araştırmaları bulunan ve Kırım'ı dünyaya tanıtan Hakan Kırımlı da Gaspıralı'yı,Kırım Tatarlarının kimlik inşasının öncüsü sayar.

Kırım halkının milli kimlik mücadelesinin entelektüel temelleri,İsmail Bey Gaspıralı(1851-1914) ile atılmıştır.

Gaspıralı,bir halkı yeniden ayağa kaldırmakla kalmamış, tüm Türk-İslam dünyasına örnek olacak bir reformculuk geleneği başlatmıştır.

İsmail Bey Gaspıralı, Bahçesaray'da doğmuş; Rus okullarında, Osmanlı'da ve Paris'te eğitim alarak çağının hem doğu hem batı dünyasını tanımış bir münevverdir.

"Dilde, fikirde, işte birlik"şiarıyla sadece eğitim değil, aynı zamanda kültürel bütünleşme ve toplumsal ilerleme hedeflemiştir.

1883'te Bahçesaray'da çıkardığıTercüman gazetesi, hem Rusya'daki Müslüman halklara hem de tüm Türk dünyasına hitap eden ilk sivil yayınlardan biri olmuştur.