Türkiye, afet gerçeğiyle yüzleştiği her dönemde aynı acı sonuca varıyor: Bilgi eksikliği, hazırlıksızlık ve yanlış iletişim, hayat kurtarma ihtimalini zayıflatıyor. Oysa bu topraklar bize defalarca öğretti ki, afetler sadece fay hatlarının değil, iletişim hatalarının da sınavıdır. Ben bu bilinçle, henüz 1999 Marmara depremi yaşanmamışken bile, yıllar boyunca radyo programlarında, TV yayınlarında, yazdığım yüzlerce makalede afetler, ulaşım ve trafik güvenliği üzerinde ısrarla durdum. Çünkü bu konular ancak gündemde olmadığı zaman işlendiğinde gerçekten anlam kazanıyor. Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerde yaşadığımız büyük yıkım, sadece can kayıplarıyla değil, yaklaşık 100 milyar dolara yaklaşan ekonomik tahribatla da hafızalarımıza kazındı. Böylesine ağır kayıpların bir daha yaşanmaması için riskleri azaltmak kadar doğru, etik ve güvenli bilgi üretimi de hayati öneme sahip. Bu nedenle Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nın Ankara'da düzenlediği 'Afet Haberciliği Eğitim Paneli'ni, son derece kritik bir adım olarak görüyorum.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Prof. Dr. Burhanettin Duran, panelin açılışında yaptığı konuşmada bu çabanın altını net bir şekilde çizdi: "Toplumun lehine, insanı ve adaleti merkeze alan, standartları yüksek bir medya sistemi vazgeçilmezimizdir." Bu söz aslında afet haberciliğinin özünü de ifade ediyor. Çünkü afet anı, bilginin en hızlı ama aynı zamanda en kırılgan olduğu zaman dilimi. Bir yanlış cümle, paniği büyütebilir; bir teyitsiz bilgi, arama-kurtarma faaliyetlerini aksatabilir; bir etik kusur, toplumda geri dönülmez hasarlar bırakabilir. İletişim Başkanlığı bu anlayışla sadece bir panel düzenlemekle kalmıyor; 5 dilde hazırlanan 'Afet Haberciliği' kitabı, yeni iş birlikleri, akademik müfredat geliştirme çalışmaları ve medya profesyonellerine yönelik eğitim içerikleriyle sistematik bir altyapı oluşturuyor. Bu çok kıymetli.

HABERCİLİĞİN ESASLARI

Panelde afet haberciliği üç ana başlıkta ele alındı: 1) Etik Sorunlar RTÜK Başkan Yardımcısı Deniz Güler moderatörlüğünde yapılan ilk oturumda, akademisyenler ve sahada çalışan gazeteciler, afet dönemlerinde en çok tartışılan konuları masaya yatırdı:

Görüntü kullanımında mahremiyet,

Travma yaşayan bireylerle röportaj etiği, k Teyit mekanizmalarının devreye girmesi,

Yarışan değil sorumluluk alan medya anlayışı…

2) Güvenlik Boyutu İletişim Başkanlığı Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi Dairesi Başkanı Doç. Dr. Bora Bayraktar'ın yönettiği oturumda hem AFAD'ın saha tecrübeleri hem de akademik çalışmalar ışığında gazetecilerin afet ortamında nasıl hareket etmesi gerektiği konuşuldu.