HTTP2 200 date: Fri, 19 Jan 2024 23:39:02 GMT content-type: texthtml; charsetUTF-8 vary: Accept-Encoding host: web01server access-control-allow-origin: x-cacheable: YES x-rg: 01 age: 1789 x-lvcache: HIT, 1 x-device: webcrawlers permissions-policy: browsing-topics() x-midtier: de-fra-dp-s02 x-cache-status: HIT via: HTTP2.0 Merlin CDN x-edge: de-fra-dp-s01 server: MerlinCDN allow: GET, HEAD, POST cache-control: max-age60 content-encoding: gzip Medîne'den Türkistân'a inen nûr | Geniş Açı - Fikir ve tartışma | Türkiye Gazetesi.fa,.news-comment__pull-tab{-moz-osx-font-smoothing:grayscale}.header-nav__submenu-box ul,.nav-li{list-style:none}.header{box-shadow:0 2px 4px rgba(96,97,112,.15)}.header-safe-area{margin-top:78px}.header__top{background:373737;font-style:normal;font-weight:400;font-size:12px;color:848484;height:32px;position:relative}.header__top,.header__top-date{line-height:21px;text-align:center}.header__top-date{font-weight:700;font-size:17px;position:absolute;left:0;right:0;bottom:0;top:0;justify-content:center;pointer-events:none}.header__default-link,.header__top-date{font-style:normal;color:fff;display:flex;align-items:center}.header__default-link{font-weight:400;font-size:13px;line-height:15px;text-transform:capitalize}.header__default-link i{font-size:10px}.header__blue-link i,.header__red-link i{font-size:16px;color:e01f28;margin-right:11px}.header__blue-link,.header__red-link{font-style:normal;font-weight:700;font-size:18px;line-height:21px;color:3d3d3d;display:flex;align-items:center}.header__separator{width:1px;height:36px;background-color:eaeaea}media screen and (max-width:370px){.header__blue-link i,.header__red-link i{display:none}}.header__link{border:0;background-color:transparent;padding:0;font-style:normal;font-weight:400;font-size:13px;line-height:15px;text-transform:capitalize;color:fff;text-align:center;text-transform:uppercase;cursor:pointer}.header-nav,nav{height:66px;border-top:2px solid 373737;box-shadow:0 13px 21px rgba(0,0,0,.04);z-index:2}.header-wf__label{font-style:normal;font-weight:700;font-size:24.7917px;line-height:35px;color:0052bd;position:relative;display:flex;align-items:center;cursor:pointer}.header-wf__icon{font-size:20px;display:inline-block}.header-nav{display:none;background-color:fff;position:relative}.header-nav__select{background-color:transparent;border:0;font-style:normal;font-weight:400;font-size:12px;line-height:21px;color:0052bd;margin-left:3px;width:50px}media screen and (max-width:992px){.header-nav__select,.header-wf__label{color:a3ccff}}.header-nav__submenu{right:0;top:100;width:100;z-index:99;max-width:356px;position:relative;display:inline-block}.header-nav__submenu-box{margin-top:19px;position:absolute;min-width:160px;box-shadow:0 8px 16px 0 rgba(0,0,0,.2);z-index:1;padding:20px;background:fcfcfc;border:1px solid d3d3d3;box-sizing:border-box;border-radius:4px}.header-nav__submenu-heading{font-style:normal;font-weight:500;font-size:16px;line-height:24px;color:eb0015;border-bottom:1px solid e9e9e9;margin-bottom:10px;padding-bottom:8px}.header-nav__link,nav{line-height:28px;text-align:center;display:flex}.header-nav__submenu-link{color:000}.header-middle-fix{position:fixed;top:0;left:0;z-index:9999;background-color:fff;width:100;border-bottom:1px solid 373737}div-vme-os-1587055302928.sticky div-vme-os-1587055302928_ad{top:52px!important}.header-nav__link{font-style:normal;font-weight:500;font-size:16px;color:000;align-items:center}.header-search{background:eb0015;width:100;max-height:0;transition:.6s;overflow:hidden}.header-search__form{width:860px;max-width:calc(100 - 40px);margin:20px auto;border-radius:4px;display:flex;background:fff;box-shadow:0 4px 4px rgba(0,0,0,.06)}.header-search__input{font-style:normal;font-weight:400;font-size:16px;line-height:24px;border-radius:3px 0 0 3px;border:0;color:7b7b7b;height:48px;width:calc(100 - 48px);padding-left:20px}.header-search__button{min-width:48px;width:48px;height:48px;background:161616;border-radius:0 3px 3px 0;border:0;color:fff;font-size:20px}.news-comment,.news-comment__input{border:1px solid e9e9e9;box-sizing:border-box}.header-top__separator{width:1px;height:20px;background-color:5f5f5f}.breadcrumbs_end{text-overflow:ellipsis;overflow:hidden;text-wrap: nowrap;}.news-comment{background:fcfcfc;border-radius:4px;padding:10px 10px 5px;margin-top:10px;margin-bottom:10px}media screen and (min-width:992px){.header-wf__icon{font-size:36px}.header-nav{display:flex;align-items:center}.header-nav__item{margin-right:10px;list-style:none}.header-nav__item:last-child{margin-right:0}.header-nav__item:hover .header-nav__submenu{display:block!important}.header-middle__side{min-width:352px}.news-comment{padding:10px 10px 5px}}.news-comment__text{padding:20px;font-style:normal;font-weight:400;font-size:16px;line-height:20px}.news-comment__icon{color:b8b8b8;position:absolute;left:13px;top:50;margin-top:-8px;font-size:16px}.news-comment__control{position:relative;margin-bottom:5px}.news-comment__control--sb{display:flex;justify-content:space-between}.news-comment__commenter_name{font-style:normal;font-weight:500;font-size:18px;line-height:15px}.news-comment__comment,.news-comment__date,.news-comment__input,.news-comment__pull-tab{font-style:normal;font-weight:400}.news-comment__date{display:block;font-size:11px;line-height:14px;color:8a8a8a;margin-top:5px}.news-comment__comment{font-size:15px;line-height:20px;color:3f3f3f}.news-comment__pull-tab{position:absolute;pointer-events:none;border-radius:25;width:10px;bottom:7px;right:2px;font-family:icomoon!important;speak:never;font-variant:normal;text-transform:none;line-height:1;-webkit-font-smoothing:antialiased;font-size:10px}.news-comment__pull-tab:before{content:"î?";color:c4c4c4}.news-comment__input{background:fff;border-radius:4px;width:204px;height:40px;font-size:16px;line-height:20px;color:000;padding-left:34px}.news-comment__button,nav{font-style:normal;font-weight:500;font-size:16px}.news-comment__input::-moz-placeholder{color:000;font-style:normal;font-weight:400;font-size:16px;line-height:20px}.news-comment__input::placeholder{color:000;font-style:normal;font-weight:400;font-size:16px;line-height:20px}.news-comment__text{background:fff;border:1px solid e9e9e9;box-sizing:border-box;border-radius:4px;resize:none;width:100}.news-comment__button{background:eb0015;min-width:137px;max-height:40px;border-radius:4px;padding:10px 12px;line-height:20px;color:fff;border:0}.news-comment__warning{font-size:14px;color:606060}.breadcrumbs-control{margin-bottom:20px}.breadcrumbs-control--small{margin-bottom:15px}.breadcrumbs-control__label-sep{font-weight:400;font-size:12px;line-height:12px;color:595959;margin-right:5px;margin-left:5px}.dropbtn,nav a{margin:0 5px}.dropbtn,nav,nav a{padding:10px}.dropbtn,.dropdown-content a,nav a{color:000;text-decoration:none}nav{width:100;color:000;background-color:fff;align-items:center}.nav-li{display:contents}.dropdown{display:block;position:relative}.dropbtn{background-color:transparent;cursor:pointer;line-height:24px}.dropbtn i,.dropdown i{vertical-align:text-bottom;margin-left:5px}.fa{display:inline-block;font:14px1 FontAwesome;font-size:inherit;text-rendering:auto;-webkit-font-smoothing:antialiased}.fa-home:before{content:"f015"}.dropdown-content{padding:5px;list-style:none;top:30px;-moz-column-count:2;column-count:2;background:f9f9f9;border:1px solid ddd;box-sizing:border-box;border-radius:4px;box-shadow:0 8px 16px 0 rgba(0,0,0,.2);min-width:320px;display:none;z-index:1000;right:10;position:absolute}.dropdown-content a{padding:6px 8px;display:block;font-size:14px;text-align:left}.dropdown-content a:hover{background-color:ddd}navbar-links.show{display:flex!important}.navbar-top{margin-top:77px}media (max-width:992px){.mobile-sidebar{display:none;position:fixed;top:0;left:0;height:100;width:70;background-color:fff;box-shadow:0 13px 21px rgba(0,0,0,.04);z-index:999999999;overflow-x:hidden;transition:.5s}.nav-li{left:0}.mobile-sidebar a{padding:10px 15px;text-decoration:none;font-size:16px;color:000;font-weight:400;display:block}.mobile-sidebar a:hover{background-color:ddd}.mobile-sidebar .close-btn{position:absolute;top:15px;left:20px;font-size:35px;cursor:pointer}.mobile-logo{margin-left:75px;cursor:pointer}.dropdown{position:relative;display:inline-block}.mobile-dropdown-content{display:none;position:absolute;z-index:1;list-style:none}.dropdown:hover .dropdown-content{display:block}.ad-placement-area{margin-top:60px}}Türkiye NewspaperGazete AbonelikÜyelikARAÜyelik? AnasayfaSon DakikaVideoGaleri?AnasayfaSon DakikaÜyelikE-GazeteYazarlarGündemPolitikaEkonomiDünyaSporBizim SayfaResmi İlanlarDiğerVideolarFotogaleriMagazinTeknolojiSağlıkEğitimT-OtomobilEmlakKültür-SanatYemekHava DurumuNamaz VakitleriDövizAltınHaberlerKünyeİletişimE-GazeteYazarlarGündemPolitikaEkonomiDünyaSporBizim SayfaResmi İlanlarDiğer Videolar Fotogaleri Magazin Teknoloji Sağlık Eğitim T-Otomobil Emlak Kültür-Sanat Yemek Hava Durumu Namaz Vakitleri Döviz Altın Haberler Künye İletişim media screen and (min-width: 640px) { .footer-sticky-ad { display: none; } div-vme-os-1587055302929 { margin-bottom: 30px!important; } } body{font-family:sans-serif,Arial;font-weight:400;font-style:normal;background:no-repeat padding-box f3f3f3;overflow-x:hidden;-webkit-font-smoothing:antialiased;-moz-osx-font-smoothing:grayscale}.col-lg-9{background-color:fff;padding:15px}.writer-detail__post:last-child{margin-bottom:0;border-bottom:0}.writer-detail{margin-top:20px}.writer-detail__image{width:152px;min-width:152px;position:relative;z-index:2;margin-top:25px}.writer-detail__name{font-weight:700;font-size:16px;color:eb0015}.writer-detail__email{font-weight:400;font-size:13px;line-height:24px;color:7a7a7a;text-transform:lowercase}.writer-detail__info{background:linear-gradient(157.2deg,fffdf8 12,fff7e4 89.57);border:1px solid ececec;border-radius:2px;margin-bottom:20px}.writer-detail__post-info{min-height:162px}.writer-detail__info-card{padding:24px;border-top:1px solid eee;position:relative;z-index:2;width:100}.writer-detail__last-posts{border-top:1px solid eee;padding-top:24px;padding-bottom:24px;width:calc(100 - 48px)}.writer-detail__post{border-bottom:1px solid ececec;padding-bottom:10px;margin-bottom:20px}.writer-detail__post:last-child{padding-bottom:0}.writer-detail__post-heading{font-weight:700;font-size:25px;line-height:30px;color:3f3b3b;margin-bottom:7px}media screen and (min-width:992px){.writer-detail__post-heading{font-size:41px;line-height:47px;margin-bottom:14px}}.writer-detail__post-date{font-weight:400;font-size:14px;line-height:14px;color:505050;margin-bottom:17px}.writer-detail__post-datetime{font-weight:700;font-size:13px;line-height:15px;color:a7a7a7;margin-bottom:11px}.writer-detail__post-title{font-weight:700;font-size:15px;line-height:18px;color:3d3d3d}.writer-detail__subtitle{font-weight:700;font-size:16px;line-height:27px;color:eb0015;margin-bottom:12px}.writer-detail__information{padding-bottom:15px;margin-bottom:15px;border-bottom:1px solid eee}.writer-detail__info-cv{font-weight:400;font-size:16px;line-height:26px;color:3d3d3d}media screen and (max-width:991px){.writer-detail__post-info{background:linear-gradient(147.74deg,fffdf8 10.17,fffbf2 93.11);position:relative}.writer-detail__post-info .writer-detail__info-card{border-top:0}.writer-detail__post-info .writer-detail__information{padding-bottom:0;margin-bottom:0;border-bottom:0}.writer-detail__post-info .writer-detail__name{font-weight:700;font-size:21px;line-height:25px;color:eb0015}.writer-detail__post-info .writer-detail__image{margin-top:0}.writer-detail__post-info:after{background-size:cover;position:absolute;content:' ';right:0;top:0;bottom:0;left:0;z-index:1;pointer-events:none}}media screen and (min-width:992px){.writer-detail__post-date{margin-bottom:30px}}.writer-detail__social-links{margin-bottom:15px}media (max-width:767px){.writer-detail__social-links{margin-top:13px}}Geniş Açı - Fikir ve tartışmainfotg.com.trEn Son Yazıları14 Ocak 2024Eğitim anne karnında başlıyor 7 Ocak 2024Emsile bilen Türkçeyi bilir 7 Ocak 2024Fatımileri savaşmadan tarihe gömen sultan 1 Ocak 2024Millî kültür unsuru alfabelerin dünü ve bugünüMedîne'den Türkistân'a inen nûr20 Ocak 2024 02:00 | Güncelleme :20 Ocak 2024 01:06A -A

Eski rivâyetlerde, mitolojilerde, esâtîrde (mitolojide), masallarda hazîneler gizlenmiştir ve bu hazîneleri ejderhâlar bekler; buralara yaklaşmayı engelleyen tılsımlar vardır. Oraya ulaşmak çok zordur. Bu yol ölüm tehlikesi olan mâcerâlarla doludur.

Bu masalımsı kurgu muhtevâsı hazînelerde, düşüncelerle bile ulaşılması güç hedeflerde olağanüstü kahramanların destânî karakterlerine şâhit oluruz. Bu kahramanlar hep hayâl ürünüdür; insanlar da bunları bilir ama bunları hâlâ yâd etmekten, okumaktan, hattâ film konuları yapmaktan zevk duyar.

Efsâneler bâzen dînî hüviyet de kazanarak yılların hâfızasına mühür vururlar. Bu meyânda Türk, Îran, Hind, Mısır ve Yunan destanlarında dînî bir hüviyet de bulunduğu için, bunlarda yıllara meydan okuyan bir dik duruş görürüz. Modern devir insanları mitolojilerin gölgesinden bile etkilenerek bunların esâtîrî (mitolojik) adlarını özel adlarında, modern kuruluşlarda ve tesislerde yaşatmaya devâm ediyorlar.

TÜRK MİTOLOJİSİ

Türklerin ilk millî destânı "Yaratılış ve Türeyiş" de ilk "büyük tanrı" Kayra Kan (han) Ülgen, Altay Türklerinin en büyük tanrısı olarak gösterilir. İnanışa göre, bu Ülgen Tanrı, yerin yaratılmasından önce suların üstünde kaz gibi uçardı. İnsanı ve dünyâda var olan her şeyi yaratan ve evrenden önce var olan, kâinâtın başını ve sonunu belirleyen Tanrı olarak inanılır. O erlik şeytânı da yaratmıştır. (hâşâ ve kellâ estağfirullâh) (Duran R. Türk Mitolojisi, 2012, R. (Ed ) Mitoloji ve Din Üzerine (Ünite 6) Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları)

Ayrıca Türk Mitolojisinde Aan Alakçın Katun, Aan Darkan Katun, Karlık, Kayberen, Kayra Kan, Kut, Suyla, Ülgen, Umay Ana, Ayıısıt, Ayzıt Katun, Utkuuçı, Yağız Yir ve Yayıkh gibi tanrılar ve tanrıçalar da vardı.

Genelde bütün eski kavimler kendilerine gönderilen peygamberlere ulaşamadıkları için veyâ onlara inanmadıklarından kendi sosyal-şuur üretimi olan tanrı ve tanrıçalara inanmışlardır. Biliyoruz ve inanıyoruz ki her kavme bir peygamber görevlendirilmiştir. İşte insanlık başlangıçtan beri ister vahyî dinlere, isterse de kendi sosyal-şuur üretimi bir dîne veyâ bir o dînin tanrı veyâ tanrılarına inansınlar, bunların çoğunluğu, rûhun ölümsüzlüğünü kabûl etmişler veyâ cezâ-mükâfât muhtevâlı fizik ötesi bir kavrama inanmışlardır. Yine mühim bir gerçek de şudur: Her kavim ister vahyî ister sosyal-şuur üretimi dinlere inansınlar, ibâdet etmişler, belli düzenler kurmuşlar, kurban törenleri tertip etmişler (insan da dâhil) ve başıbozuk yaşamamışlardır.

Peki, buradan nereye varabiliriz "Elest Bezmi"nde bütün ruhlar yaratılmış, insanlar henüz insan sûretine bürünmemiş, ana rahmine ruhlar verilmeden önce Yüce Rabb'imizin varlığını kabûl etmiş ve "şâhit olduk" demişlerdir. İşte bütün bu ilâhî cevher olan rûhun varlığında bu ilâhî sözleşmenin izleri bulunduğu için, ya vahyî dinlerde veyâ tevhîd akîdesine bağlı olan İslâmiyet'in dışındaki insanlar, ruhlarında o sözleşmenin izlerini gayr-i şuurî bir vaziyette idrâk ederek bir tanrı arayışına girmişlerdir.

TEVHÎDE ENGEL FELSEFÎ EKOLLER

Tevhîd akidesi dışındaki insanların bir din ve tanrı arayışı çok eski zamanlardan beri var olan felsefe ekollerinin sisleri arasında kalmıştır. Felsefî ekoller genelde din-tanrı bağlamındaki inanç ve akîdelere set çekerek, bilhassa Dogmatiklerin kozmik, epistemolojik (bilginin kaynağı mes'elesi) ve özellikle de matematik alanındaki teorileri çok eski yıllardan beri insanları etkilemiştir. Özellikle Aristo, 11. asır İslâm dünyâsında îmânî yıkımlara sebep olmuştur. MÖ 400'lü yıllarda yaşayan Sokrat, Plâton ve Aristo'nun etkileri özellikle, Demokritos, Pisagor, Epikür, Heraklitos, Hipokrat, Parmenides ve devâmında aynı etki altında kalan Immanuel Kant, Rene Descartes, Batlamyus, Copernikus dışında özellikle İslâm Dünyâsı'nda İbni Sînâ, Fârâbî ve İbn Rüşd gibi düşünürler de bu ekolün geniş te'siri altında kalarak aykırı fikirler ileri sürmüşlerdir. Bu tehlikeli akıma set çekmek isteyen büyük İslâm âlimi İmâm Gazâlî hazretleri "Tehâfütü'l-felâsife" (Felsefenin Tutarsızlığı) adlı eseri ile mü'minlerin îmânına sâhip çıkmaya çalışmıştır. Hâlbuki Gazâlî hazretleri, onların ilmî gerçeklerinin çoğuna katılmakla birlikte Tevhîd akidesine ters düşen konulara karşı çıkmıştır. İlmî konulara karşı çıkması zâten mümkün değildir, çünkü kendisi din ilimlerinde mütebahhir (deryâ) olması yanında fen bilimlerinde (pozitif ilimlerde) de emsalsiz bir âlim idi.

Felsefenin bu müthiş etkisi düşünen insanlarda düşünce sistemi geliştirmekten ziyâde, kendileri gibi formel düşünmeyi telkîn ediyordu. Bu etkilerinden dolayı insanların tanrı arayışlarındaki politeizmden (çok tanrıcı) monoteizme (tek tanrıcılık) ve sonra da ateizme (tanrıtanımazlık) tek istikâmetli bu gidiş, asırlara yayılsa da sonunda özellikle Pozitivizm ile bugünkü çıkmaza saplandı.

Bu ekoller aklın saflığını bile tartışarak bilimin şüpheciliğine ve sonunda insan varlığının şüpheciliğin tarzlarını ve süreçlerini anlamaya çalışmış ve "varoluşçuluk" kanalına girmiştir. Bu konu ilk olarak Alman düşünür Martin Heidegger tarafından ortaya atılmakla birlikte, özellikle Fransız filozof Sartre'ın bu tarzı plâstik ve edebî san'atlere uygulanması ile Egzistansiyalizm, Kierkegaard, Franz Kafka, Alber Camus, Andre Gide'in popülerliği ile edebiyatta da çığır açmış, Türk Edebiyâtı'nı ve tabîî ki Türk düşünce sistemini de etkilemiştir.

Orta Çağ'ın dînî ekolü olan Skolastik Felsefe, kilise aracılığı ile rakip tanımaz bir "Demokles Kılıcı" olmuşken, Rönesans, Reform ve nihâyetinde Fransız İhtilâli altında silinmiş ve yerini Pozitivizm'in tanrıtanımazlığına bırakmış ve aslında "scola" yâni okul eğitim sistemi ve Hristiyanlığı ferdî eğitim sistemi ile geliştirmek isteyen bu ekol aslında Batı'nın katı Kilise sisteminden kaçış ve dinsizliğe kadar giden bir yol izlemiştir. Bu tepki zamanla Batı'nın dinden kopmasına sonrasında Pozitivist felsefe sonucu Materyalizm'le ve onun ekonomik-felsefî sistemi sonucu Komünizmle tanışmış ve Marksizm ile milyonlarca insanın ölümüne sebep olan bir heyûlâya dönüşmüştür. Artan nüfusla ilgili açlık ve işsizlik gayr-i ahlâkî uygulamalar ve eş cinsellik küresel bir tehlike arz etmeye başlamıştır.

DÜNYÂ BEŞ OYA MI KALDI