1978 yılında yıllık TÜFE oranı yüzde 52,6 oldu. Bankaların ticari kredi faizleri ise yüzde 20 idi. O yıllarda sağ-sol çatışması yaşanmasına rağmen imalat sanayii bu eksi reel faizli kredilerle yatırım yaptı.

Tanıdığım bir emekli bana geldi ve adeta övünerek; " İstanbul dışındaki evimi sattım, yüzde 30 faizle borç verdim" dedi. Ben de enflasyon daha yüksek, paran eriyecek dedim. Şaşırdı. "Bankalar yüzde 20 faizle kredi veriyor. Ben yüzde 30 ile verdim" dedi. Bende; "Bankalar yüzde 15 ile mevduat topluyor ve Merkez Bankası'ndan da yüzde 10 faizle fon alıyor, üstüne koyup satıyorlar" dedim.

Bu gün de bazıları enflasyonu dikkate almadan faiz yüksek diyor. Gerçekte ise faizleri, mevduat ve kredi faizlerini, nominal ve reel faiz olarak ayırmak gerekir. Değerlendirmeyi enflasyon etkisini taşıyan nominal faiz üstünden değil, enflasyon etkisi giderildikten sonraki gerçek (Reel ) faiz oranını üzerinden yapmak gerekir..

Reel faiz oranı: ReelFaiz (1NominalFaiz1Enflasyon)-1 x100 şeklinde hesaplanır.

Söz gelimi mart ayında ihtiyaç kredisi faiz yüzde 64,12'dir. Mart ayı yıllık tüfe beklentisi yüzde 38'dir. Bu durumda, mart ayında ihtiyaç kredisi reel faiz oranı yüzde 18,932'dir.

Yine Mart ayında mevduat faiz oranı yüzde 42,5'tir. Ele geçen net faiz oranı yüzde 31,7'dir. Ele geçen net reel faiz oranı yüzde 4,6'dır.

Yüksek enflasyonda faizin serap etkisi daha fazla olur. Reel faiz hesabı yapmazsanız faiz serabına düşer ve kaybedersiniz.

Kur artışı enflasyonun altında kalırsa, doları bozdurup faize yatırmak ile mevduattan faiz geliri elde etmek farklıdır.

Öte yandan Türkiye'de bankaların verdiği tüketici ve ihtiyaç kredi faizleri ile MB gösterge faizi ve mevduat faizleri arasındaki fark çok fazladır.

Bazı örnekler :

17.01.2020, gösterge faizi 11,25, mevduat faizi 10,25 ve ihtiyaç kredisi faizi yüzde 15,18'dir. Kredi faizi mevduat faizinden yüzde 48,1 oranında daha yüksektir.20.11.2020, gösterge faizi yüzde 15, mevduat faizi yüzde 13,58 ve ihtiyaç kredisi faizi 21,23'tür. Kredi faizi, mevduat faizinden yüzde 56,33 oranında daha yüksektir.22.03.2024, MB gösterge faizi yüzde 50, mevduta faizi yüzde 57,59 ve ihtiyaç kredi faizi yüzde 82,09'dur. Kredi faizi, mevduat faizinden yüzde 42,5 oranında daha yüksektir.