Dün bu köşede ekonomik ve sosyal krizin boyutlarını yazmıştım. Enflasyon yüzde 40 seviyesine geriledi ve daha da düşer ama tek sorun tek başına enflasyon değildir. GSYH büyüme potansiyeli altında kaldı ve ayrıca eksi büyüme riski arttı. Reel sektörde daralma başladı. Cari açık sürdürülemez şekilde devam ediyor. Demokrasi, hukuk, devlet ve eğitimde kurumsal yapılar bozuldu. Güven sorunu yarattı. Bu nedenle yatırım ortamı yok. Gelir dağılımı aşırı bozuldu ve ikili piyasa yapısı oluştu. Bir bakıma Türkiye kronik ekonomik kriz yaşıyor. Öldürmez süründürür.

Bu krizden çıkabilir miyiz Bu çıkış elbette hükümetlerin ve ekonomi yönetiminin niyetine ve başarısına bağlıdır.

1. Hükümet eğer çözüm bulma niyetinde ise, önce krizin neresinde olduğumuzu teşhis ve tespit etmesi gerekir. Böyle bir tespit yoktur. Mehmet Şimşek de elinden bir şey gelmeyince algı operasyonuna yöneldi.

2. Eğer bir ülkede istikrar sorunu varsa orta ve uzun vadeli krizden çıkış programları yapmak gerekir.

Önce orta vadeli bir istikrar programı yapmak gerekir. Bu program için;

İMF ile anlaşıp, fon sağlamak ve ülkemizi 23 yıldır devam eden sıcak para tuzağından çıkarmak gerekir.Planlama yapmak ve bu planın uygulanmasında, kaynak dağılımında, hükümeti bağlayıcı, sınırlayıcı yasa çıkarmak gerekir.MB tam bağımsızlık vermek gerekir.Ciddi ve yetkili bir ekonomi yönetimi oluşturmak gerekir.

Hükümet İMF' denilince uzak duruyor. MB bağımlı hale kendisi getirdi. Bu dediklerimi yapması zor görünüyor.

3. İç politikada popülizm ve partizan tutum kamu kaynaklarının etkin kullanılmasını önledi.

Piyasada rekabet düzenini bozdu. Mali disiplin sağlanamadı. Gelir dağılımı bozuldu.

İstikrar için, devlet bütçesinde, meclis ve dolayısıyla sayıştay denetimi artırılmalıdır. Hane halkına yapılan yardımların yerinde kullanılması denetlenmelidir. İhale kanunu AB standartlarına göre yeniden düzenlenmelidir.

4. En önemli sorun, içte ve dışta, piyasaya, sermayeye ve iktisadi ajanlara güven vermektir. Bu yolla yatırım ortamını yeniden oluşturmak gerekir. Yapılacaklar ise bellidir. Demokrasi ve hukukun üstünlüğünü tesis etmek, devlette ve eğitimde kurumsal yapıları yeniden oluşturmak, kayyum uygulamasını sonlandırmak gerekir.

5. Cari açığı çözmek zor değil. Aslında cari açık yoluyla Türkiye sömürüldü.

Bizde dış sömürünün iki aracı var;

Spekülatif sermaye ve sıcak para,Milli ve yerli olmayan dış ticaret politikası.Bu sömürü düzeninden kurtulmak için, üretimde ithal girdi payını düşürmek ve Çin'den ithalata sınırlama getirmek gerekir. İthal girdi yerine iç üretime yüksek teşvikler vermek gerekir.