2025 ikinci çeyrek GSYH'da büyüme oranı beklentilerin üstünde arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2025 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,6 oranında ve bu yılın ilk çeyreğine göre de yüzde 1,6 oranında arttı. İkinci çeyrek en yüksek büyüme beklentisi yüzde 4,1'idi. (aşağıdaki tablo)

SON TÜRKİYE BÜYÜME BEKLENTİLERİ

II Çeyrek 2025

Piyasa katılımcıları anketi ------ 2,9

Reuters 4,1 2,9

AA Finans 3,9 3,2

Dünya Bankası ------ 3,1

1. Kişi başına düşen GSYH (Nominal) veya fert başına gelir, GSYH'nin nüfusa bölünmesi ile bulunur. Reel gelir artışını gösterir.

2024 yılında nüfus artış hızı binde 3,4 oldu. Bu sene ikinci çeyrekte aynı oranda olduğunu varsayarsak, fert başına büyüme oranı yüzde 4,45 demektir.

Kur farkları ve TL, dolar enflasyon farkı nedeni ile dolar cinsinden fert başına GSYH satın alma gücünü tam olarak yansıtmaz. Bu nedenle ülkelerin refah seviyesini, yaşam standardını tespit etmek için, fert başına nominal dolar değeri fert başına gelir yanında, satın alma gücü paritesine (SAGP) göre fert başına GSYH de bir kriter olarak kullanılır. Bu yolla ülkelerin satın alma gücünü mukayese yapabilmesi imkanı sağlanmış olur.

Söz gelimi ABD'de bir mal ve hizmet tüketimi sepetinin değeri 1 dolar, Türkiye'de 50 cent ise, satın alma gücü paritesine göre ABD'de 10 bin dolar gelir, Türkiye'de 20 bin dolardır.

2. Büyüme dinamikleri;

Sektörler itibariyle, ikinci çeyrekte Tarım ve balıkçılık yüzde eksi 3,5 oranında daraldı. En yüksek büyüme yüzde 10,9 oranıyla inşaat sektöründe gerçekleşti. Sanayi sektöründe büyüme de, ortalama üstünde yüzde 6,1 oldu.

Sanayi sektöründe büyüme, Türkiye'nin krizden çıkmakta olduğunu gösterir.

Harcamalar açısından, GSYH'da büyümeye en büyük katkı sabit sermaye yatırımlarından +2,69 yüzdelik puan ve hane halkı tüketiminden 2,39 yüzdelik puan geldi. İhracatın katkısı 043 ve ithalatın katkısı eksi 1,85 oldu. (Aşağıdaki tablo)

Bu verilere göre, sabit sermaye oluşumunda büyüme de yine krizden çıkacağımızı gösteriyor. Dış ticaret verileri de açıkların devam edeceğini gösteriyor.

3.Büyüme ve sosyal refah

GSYH'de büyümeyi ihtiyatlı yorumlamak gerekir. Büyüme bazen servet erozyonuna da neden olabilir. Örneğin, bir kimya fabrikasının yarattığı katma değer 1.000TL ise ve fakat bu fabrikanın bacasından çıkan gazlar nedeni ile çevrede tarımsal hasılatı düşürmesi, atıklarının nehire verilmesi nedeni ile balık ölümleri gerçekleşmesi ve dolayısıyla insan sağlığında kayıplar da 1.200TL ise, büyüme yaratılan katma değerden daha yüksek servet ve kaynak erozyonuna neden olmuştur.