Mühendislik, kültür ve Saadettin Ökten

Türkiye'de kalkınmanın en önemli aktörlerinin başında mühendisler gelir. Mühendislik formasyonu bu açıdan önemlidir. Demirel, Özal ve Erbakan önemli mühendislerdir. Muhafazakârdırlar, Türkiye'yi kalkındırarak kurtarmak istiyorlar. Büyük Türkiye hayalleri vardır. Siyaseti de böyle yaparlar. Hepsi de İstanbul Teknik Üniversitesinde yetişmiştir. Bunlar tesadüfi değil.

Sosyolog Nilüfer Göle, Mühendisler ve İdeoloji çalışmasında ODTÜ mühendisler üzerinden giderek Türkiye'yi anlamak istiyor. İncelediği kişilerin hepsi de özel teşebbüste çalışıyor. Türkiye genelini etkileyen güçlü aktörler değiller. Oysa İTÜ, muhafazakâr ve kalkınma motivasyonlarıyla kamucudur. Bütün Türkiye'yi etkileyen ve dönüştüren hamlelerde bulunan aktör mühendisler yetiştiriyor. Sadettin Öktem de İstanbul'da doğup büyüyen ve İTÜ'de okuyan bir şahsiyet. Hocalığa da burada başlar. İnşaat mühendisliği ve sonra Mimar Sinan Üniversitesinde devam eden hocalığı... Sadettin Ökten, yaptığı faaliyetler, içinde yetiştiği kültür ve inanç çevresi, mesleği ve ürettiği düşünceleriyle dikkat çekicidir.

Sadettin Ökten, farklı bir mühendis. Türkiye'nin kurtuluşunu sadece mühendislikte görmüyor. Büyük köprüler, barajlar, otoyollar ve fabrikalar yaparak meselelerimizi halledeceğimiz anlayışına sahip değil. Onu farklı kılan da budur. Türkiye'de muhafazakârlığın "güç" ve "kalkınma" temelli mühendislik arayışı bugün beraberin ciddi bir "kültür yoksunluğu" getirdiği de ortada. İşte Sadettin Öktem burada önem kazanıyor.

Çünkü Öktem mühendislik formasyonundan gelen ve bununla beraber mimari, kent, edebiyat sanat gibi kültür alanlarıyla yakından ilgilen bir aydın. Bu alanlarda dersler vermiş ve entelektüel çalışmalarda bulunmuş. Yahya Kemal üzerine kitaplar yazmış. Yine sanat, toplum, medeniyet temaları üzerine kitap yayınlamış. Çalışmalarında medeniyet tasavvurunu öne çıkarıyor. Bu açıdan Türkiye ve muhafazakârlığın geldiği noktada önemli bir entelektüel duruşu temsil ediyor.

Bugün toplum (Türkiye'de) mühendislerin toplum için ürettiği teknolojiler, barajlar, otobanlar, kuleler içine yerleşiyor. Şehir, metropol haline geliyor. Mimari, konut, sosyal mekânlar, meydanlar, istihdam ve üretim çevresi tamamen "kalkınmacı" mühendislikle döşeniyor. Buradan da "kültür yoksunluğu" doğuyor. Bunun sonucunda da ciddi sosyolojik, ahlaki ve psikolojik deformasyonlar ortaya çıkıyor. Kabalık, nezaketsizlik, güç tutkunluğu, estetik sorunu ve ahlaki yozlaşma yükselmeye başlıyor. Bunlar kalkınmacılığın getirdiği ciddi boşluklardan doğuyor. Her şeyi para, güç, demir, beton, asfalt, teknoloji ile çözme arayışıyla meydana geliyor. Doğurganlık sorununu çözmek için bile "aile mühendisliği" yapıyoruz.