Dünkü yazıdan devam:

Önce bir iktidarı intihara sürükleyen beş temel belirleyiciyi anımsayalım:

1) İnsani yetersizlikler.

2) Toplumsal yetersizlikler.

3) Ekonomik yetersizlikler, üretimsizlik.

4) Adaletsizlik.

5) Kurumsuzluk ve kuralsızlık; Anomi ve Anarşi.

***

Genellikle, başlangıçta bu beş başat belirleyiciden sadece biri ya da birkaçı vardır ve pek de fark edilmez.

Ama başat neden veya nedenler zaman içinde başka süreçleri de tetikler ve iktidarlar yavaş yavaş kendi kendilerini çökertir ve öldürürler.

İşin kötü tarafı, bu süreçte muhaliflerin güçlendiğini fark eden iktidarlar, bunu engellemek için, yaptıkları yanlışları daha da şiddetlendirir ve böylece hem çöküş süreçlerini hızlandırırlar hem de gidene kadar, topluma çok ağır bedeller ödetirler!

***

Şimdi bu beş başat çöküş nedeninin altındaki hataları ayrıntılı olarak görmeye çalışalım:

1) Bir iktidarın intiharına yol açan en önemli nedenlerin başında, o iktidarın, çağının üretim biçimini ve ilişkilerini reddetmesi gelir.

Örneğin Osmanlı İmparatorluğu, Endüstri Devrimi'ni kaçırdığı için intihar etmiştir!

2) Bir iktidar sorumlu olduğu toplumun kendi üretimini sağlayamadığı zaman intihar eder.

3) Bir iktidar, ülkenin refahını artırmak yerine azaltmışsa, sonunda ekonomik, mali ve siyasal olarak iflas eder.

Cenazesinin kaldırılması, zaman meselesidir.

4) Bir iktidar, kendisini dış düşmanlara karşı koruyamadığı, ahlaki, siyasi ekonomik ve askeri olarak zayıfladığı zaman intihar etmeye başlar.

5) Bir iktidarı intihara sürükleyen en önemli öğe, cehaletidir.

Ülkeyi yönetme bilgi ve becerisine sahip olmayan, liyakat yerine sadakat arayan bir iktidar, zaten iktidara geldiği anda intihar etmeye başlamıştır.

6) İhtirası yeteneklerini aşan bir iktidar, kendi kendini öldürür.

Sürekli olarak, beceremeyeceği işlerin altına girer ve başarısızlıklarıyla kendi ölümünü kendi hazırlar.

7) Gerek eski Yunan'dan gelen ve Batı düşüncesini biçimlendiren metinlerde, gerekse Doğu'da, yazılan nasihatnamelerde belirtilen en önemli kendi kendini öldürme nedeni Adaletsizliktir.

Bir iktidar halkına adaletli davranmadığı takdirde, çoktan intihar yoluna girmiş demektir.

8) Dışarıdaki bir güce dayalı olarak iktidar olanlar zaten ölü doğmuşlardır.

Klasik örnek, Nazi işgalindeki Fransa'da görülen Mareşal Petain'in Vichy Hükümeti'dir.