9 Eylül 2025 tarihinde vergilendirmeyle ilgili bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yayınlandı. Bu kararnameye göre büyükşehir belediyesi olan illerde bulunan ve nüfusu 30 binin üzerindeki ilçelerde faaliyet gösteren esnaf 2026 yılbaşından itibaren "basit usulde" değil "gerçek usulde" vergilendirilecek. Bunun anlamı şudur: Bugüne kadar yılda belli bir miktar vergi veren ve kayıt-kuyutla uğraşmayan esnaf bundan böyle "defter tutacak ve gelir beyannamesi verecek". Böylece, başta taksi, dolmuş, minibüs, otobüs gibi araçlarla şehir içi yolcu taşımacılığı yapanlar olmak üzere marangoz, lokantacı, terzi, berber, tesisatçı, oto tamircisi, elektrikçi ve benzeri esnafın (belli bir kısmının) "gelir ve giderleri" kayıt altına alınmış olacaktır. Gerçek usulde vergi ödeyen esnaf aynı zamanda KDV de ödeyecektir. Çoğu esnafın bu işleri yapmaya bilgi ve becerisi yetmez. Dolayısıyla her esnafın bir de muhasebecisi olacaktır. Türkiye'de 2.979 meslek odasına kayıtlı 2.287.000 esnaf var. Bunun 816 bini basit usulde vergi mükellefi. Bu 816.000'in de 558.000'i büyükşehirlerde faaliyet gösteriyor. Uzmanların tahminine göre bu kararnameyle birlikte 558.000 esnafın 390.000'i basit usulden çıkıp gerçek usulde vergi ödeyen mükellef haline gelecektir. Bir muhasebeci 10 mükellefe hizmet verse 39.000 yeni muhasebeciye iş çıkacaktır.

VERGİ DENETİM ZİNCİRİ

Satışlar müşteri türüne göre ikiye ayrılır: 1. Nihai müşteriye (kullanıcı veya tüketici) mal veya hizmet satışları, 2. Nihai müşteri (kullanıcı veya tüketici) olmayan gerçek veya tüzel kişilere yapılan mal veya hizmet satışları. Vergi denetimi, birbirini denetleyen bir zincir süreç olarak düşünülebilir. Kullanıcı veya tüketici olan müşteri, Gelir Vergisi matrahından düşmeyeceği için yaptığı alım için fatura veya fiş istemiyorsa, denetim zincirinin bitiş ucu havada demektir. Hakeza "müstahsil makbuzuyla" ürün satan çiftçiler ile faturasız mal satan merdiven altı imalatçılardan mal veya hizmet alınmışsa, denetim zincirinin çıkış ucu da (bir miktar) havada kalır. Mesela otomobil tamircileri hem nihai müşteriye hem de taşımacılıkla gelir sağlayan kişilere hizmet satar. Minibüs veya midibüs gibi şehir içi yolcu taşımacılığı yapan esnafın "gerçek usulde" vergisini hesaplamak için evleviyetle hasılatını kayıt altına almak gerekir. Evlerde hizmet veren tesisatçı ve sair bireysel ustaların müşterileri de fatura istemez. Ödeme çoğu zaman nakitle yapılır. Minibüs ve midibüslerin taksimetreleri yoktur. Müşteriye fiş veya fatura verilmez. Ücret nakden ödenir. Yani gerçek hasılat kayıt altına alınamaz. Bu durumda KDV ödemek istemeyen minibüsçü de tamirciden fatura istemez. Vergi denetiminin zorluğu iki uçtan başlar zincirleme olarak devam eder.