Bu yıl Nobel iktisat ödüllerine üç iktisat tarihçisi layık görüldü. Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt. Mokyr, Hollanda'da doğmuş, İsrail'de büyümüş sonunda Amerikalı olmuş bir Musevi profesör. Aghion da bir Musevi. Mısır'da doğup Fransa'ya göç etmiş bir tarih profesörü. Howitt Kanadalı ama Amerikan Brown Üniversitesi'nde emeritus profesör. Nobel iktisat ödülü iktisat tarihçilerine verilince, Stanford Üniversitesi'nde iktisat tarihi dersleri de veren tarih profesörü Ali Yaycıoğlu, etraflı bir makale kaleme almış. Oksijen'de çıkan bu yazıyı kesip sakladım. Meğer Yaycıoğlu Joel Mokyr'i çoktandır izliyor ve onu referans alıyormuş. Dolayısıyla makalesinde daha ziyade Mokyr'in tezini anlatmış. Prof. Yaycıoğlu, yazısının girişinde bu üç tarihçiden "çağdaş iktisadın yönünü belirlemiş büyük isimler" diye bahsediyor. Bu yanlış bir nitelendirmedir. Bir hikaye ile niçin yanlış bulduğumu anlatayım. Kadim Yunan- Makedonya Kralı Büyük İskender (MÖ 356-MÖ 323) 13-16 yaşları arasında 3 sene Aristo'nun öğrencisi olmuş. İskender, kendisini ilgilendiren bir olaydan sonra hocasına "Bakalım bunu nasıl yazacaksın" deyince Aristo da "Aman efendimiz, tarihi yazan biziz ama yapan sizsiniz" cevabını vermiştir. İktisat tarihçileri iktisadın tarihini yazmıştır. Yönünü belirlememiştir. İktisadın yönü hayatın içinde evrimle belirlenmiştir. Eğer bu belirlenmede etkili olan bilim adamları varsa, ki vardır; onlar büyük iktisat tarihçileri değil büyük iktisatçılardır.

İKTİSAT İNSAN YAPIMI DEĞİLDİR

İktisat, insan yapması değildir ama içinde insan vardır. (Economics is not man made, but there is men in it.) F. von Hayek'in (1899-1992) bu sözü, iktisadi anlamamda bana rehber olmuştur. Evrende, canlı (living things) ve cansız (non-living things) şeyler vardır. Ama canlılar da cansız şeylerden oluşur. Canlılık "kalıcı/baki" değil "geçici/fani" bir haldir. Cansız maddelerden inşa edilmiş canlı şey, ölünce yok olmaz, aslına döner, yani cansız şey olur. Dolayısıyla evrenin tümü cansız şeylerden ibarettir. Cansız şeyler de insan yapımı olmayan fizik kanunlarına tabi olarak davranır. İktisat, sosyal bir bilimdir. Çünkü Hayek'in dediği gibi içinde insan vardır. Ama bu iktisadı "insan yapımı" (man made) yapmaz. Evrende insan toplumları oluşmadan önce para, faiz, banka yoktu. Hakeza tencere tava veya cep telefonu da yoktu. Bunları insanlar yapmıştır. Ama bunlar, insan yapımı olmayan kanunlara göre işler. İktisat bilginleri,