KKM'nin (Kur Korumalı Mevduat) devlete, yani Merkez Bankası'na (MB) veya Hazine'ye herhangi bir külfeti olmamıştır. Halbuki, mektepli veya alaylı iktisatçılarımızın yüzde doksan dokuzu KKM'nin devlete çok pahalıya mal olduğunda hemfikirdir. Çünkü ortada "resmi" rakamlar vardır. Aksi savunulamaz. Derleyebildiğim resmi bilgilere göre, KKM'nin devlete maliyeti 181.5 milyar TL'dir. Bunun 89 milyarı Merkez Bankası zararı, 92.5 milyar TL'si Hazine'nin gideridir. 2023 yılının ilk 7 ayında 59.5 milyar TL zarar oluşmuş. Hazine (bu projede zaten olmamalıydı) KKM'leri MB'ye devrettiğinden beri bütçe gideri meydana gelmemektedir. MB faizleri yüksek oranda artmaya başladıktan sonra da MB'de de herhangi bir KKM zararı oluşmamaktadır. Genel kabul görmüş kanıya göre, hem Merkez Bankası'na zarar yaratan hem de Hazineye yük bindiren KKM, bir avuç zengini daha zengin, fakiri de daha fakirleştirmekten başka bir işe yaramamıştır. Ben de "Hayır! İster dövizle ister TL'den dönerek açılmış olsun KKM'nin yarattığı bir kamusal zarar veya gider yoktur" diyorum.

MALİYET VE MASRAF

Herhangi bir harcamayı muhasebeleştirmeden önce bunun "masraf" mı yoksa "maliyet" mi olduğuna karar vermek gerekir. Eğer harcama, sadece dönemsel bir fayda yaratıyorsa bu bir masraftır. Yok, yapılan harcama uzun yıllar katma değer yaratacak fiziki veya fikri bir "varlık" yaratmak için yapılmışsa, maliyettir. Benzer şekilde bir finansman harcaması (faiz veya kur farkı) bir varlık edinmek için yapılmışsa o harcama "dönemsel gider" değil, sahip olunan varlığı "elde tutma maliyetidir". Masraf mı, maliyet mi sorusunu, daha fazla teorik tartışma zeminine çekmeden şu basit örneği vereyim: Eğer bir kişi 10 bin dolar almak için 350 bin TL borçlanmışa, bu borcuna ödeyeceği faiz, 10 bin doları elden çıkarmadığı sürece, masraf değil dolarları elde tutma maliyetidir. Bu işlemden ne kadar kâr veya zarar ettiği dolarlarını sattığı gün ortaya çıkar. Eğer 10 bin doları sattığı gün eline geçen para, alış fiyatı artı ödediği faizlerden az ise zarar, çok ise kâr etmiş demektir.

MERKEZ BANKASI AÇIKLAMALIDIR

KKM'nin, döviz talebini yavaşlatmasının yarattığı faydayı hesaba katmıyorum. Hazine'nin bankaları, enflasyonun altında bir faizle ihraç ettiği iç borçlanma senetleri almaya mecbur etmesinin (Menkul Kıymet Tesisi gibi anlaşılmaz bir Türkçeyle söylenen şey) sağladığı faiz tasarrufunu da devletin kazanç hanesine yazmıyorum. Devlete külfet yaratmıştır diyenlere soruyorum: Merkez Bankası, 2023 ortalarında, toplamı 140 milyar dolara çıkan, şimdilerde ise 36 milyar doların altına inen KKM'lerden ne kadar zarar etmiştir Zarar hesaplama yöntemi şudur: