İktisadın beşeri yönü

"İktisat, insan yapması değildir; ama içinde insanlar vardır" özdeyişini artık ezberlediniz sanıyorum. Bu sözün müellifi filozof iktisatçı Frederich Von Hayek'dir (1889-1992). Hayek; sosyalizm, komünizm, nazizm ve faşizm gibi, devleti, sosyal ve iktisadi hayatın merkezine koyan "kolektivist" fikriyat ve tatbikata karşıdır. O'na göre bu köleliğe giden bir yoldur. Hayek, klasik bir liberaldir. Hayek, bir ülkede alınan iktisadi kararların, bireylerin değer yargılarından ve amaçlarından bağımsız olmadığını söyler. İşin ilginç tarafı hocam Sadun Aren (1922-2008) de (ki kendisi bir sosyalistti) benzer şeyler söylerdi. Sadun Hoca'ya göre, bireylerin her ekonomik kararı, ülkenin ekonomi politikasını belirleme bağlamında verilmiş bir oy'du. Vatandaşlar, özellikle birikimlerini vadeli mevduat veya tahvil gibi sabit getirili araçlara bağlama ya da altın, döviz, hisse senedi veya gayrimenkul gibi riskli ama getirisi yüksek varlık edinme gibi "yatırım kararları" ile ülke ekonomisine yön verir. Bu, örnekleri Hayek'in "iktisadın içinde insanlar vardır" ibaresinin ne anlama geldiğini anlatmak için verdim.İKTİSADIN MEKANİSTİK YÖNÜBilimin kaynağı insansız doğadır. İktisat ise, insanlar toplu halde yaşamaya başladıktan sonra ortaya çıkmış bir disiplindir. Bu disiplinin bilim olması için, enflasyon benzeri iktisadi oluşumların, fizik düzleminde izdüşümünün olması gerekirdi. İşin bu yönünü yani "iktisadın insan yapması olmayan yapısını" fizikçi-iktisatçılar geliştirmiştir. Bunların başında da elektrikçi-matematikçi Amerikalı Irving Fisher (1867-1947) gelir. Fisher, para miktarı ile fiyatlar arasında bir ilişki olduğunu gözlemlemiştir. "Enflasyon her zaman ve her yerde parasal bir olaydır" hükmünün dayanağı onun bu kuramıdır. AKP'nin "faiz sebep, enflasyon neticedir" diyerek, sözde enflasyonu düşürmek için Merkez Bankası faizlerini indirmesi, 25'lerde seyredecek enflasyonun 50'ye çıkmasının ana sebebidir. Ancak bu feci sonuç Fisher'in kuramlaştırdığı "para miktarının genişlemesi fiyatları artırır" mekanistik ilişkiyle