Soru: Trump'ın ikinci kez ABD başkanı olmasından sonra uygulamaya çalıştığı iktisadi politikalar, dünya ekonomisinde bir düzen değişikliğine sebep olur mu Cevap: Olmaz. Ama ABD dolarının yegane "küresel para" olma niteliğinin değişmesine sebep olabilir. Bu değişimin gerekçesini açıklamadan önce M.Ö. 535 ile 475 yılları arasında yaşamış filozof Herakleitos'un "Hayatta değişmeyen tek şey değişimin kendisidir" önermesini irdeleyeceğim. Doğrudur; içinde iktisat da olan hayat, sürekli olarak, gözle görülür elle tutulur bir değişim içindedir. Ama değişimin kaçınılmaz olmasından daha önemlisi, evrendedoğada "değişmezlerin" mevcudiyetidir. Zaten "değişmeyen tek şey, değişimin kendisidir" demek bile değişmezliğin kabulüdür. Dolayısıyla karşımıza çıkan evrimseldevrimsel dönüşümlerin ve teknolojik gelişmelerin sebeplerini ve sonuçlarını değerlemek için doğanın değişmeyenlerine bakmak gerekir. Yoksa her değişimin peşinden koşmaya kalkarsak savrulur, yönümüzü kaybederiz. Evrende önce "cansız şeyler" (non living things) vardı. Canlı şeyler (living things) onlarla üretildi. Sonra ruhu olan bireyler, ondan çok sonra da kültürü olan toplumlar ortaya çıktı. Bu süreç, hep evrenin değişmez yasalarına göre işledi. Değişmezliklerinin temeli fizik (kimya fiziğin içindedir) yasalarıdır. Fizik, biyotik, psişik ve sosyo ekonomik yasalar arasında alttan üste hiyerarşik bağlantı vardır. Mesela biyotik veya ekonomik kanunlar, fizikle çelişemez. Ama fizik de tek başına canlılığı veya iktisadı açıklayamaz. Bu benim iktisadı anlama yöntemimdir.

KÜRESELLEŞME İPEK YOLU İLE BAŞLADI

İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler iktisadi canlılardır. Eğer yaban hayatı belgesellerini izliyorsanız, böcekler dahil hayvanların ve bitkilerin ne kadar bencil davrandıklarını fark etmişsinizdir. Ancak başta insanlar olmak üzere, karıncalardan kurt sürülerine kadar tüm canlılar, toplumsallaştıkça "iş bölümü" (division of labour) sayesinde refahlarının arttığını yaşayarak öğrenmiştir. Adına küreselleşme denen şimdiki düzen daha iktisadi olduğu için benimsenmiştir. "İktisadilik bir değişmezdir". Küreselleşme, iktisadiliğin "hatt-ı müstakimi" (doğru yolu) dir. Ama aynı küreselleşme dış ticaret dengesizliklerine sebep olunca kazaya açık hale gelmiştir. Sebebi, ABD'nin durmadan genişleyen cari açığını otomatikman kapatacak "düzeltici fiyat mekanizmasının" devreye girememesidir. Bunun bir sorumlusu "düşük kurla" ihracatla dayalı büyüme modeli uygulayan Çin ise, diğer sorumlusu da, kendi parasıyla sınırsız miktarda ithalat yaparak refah içinde yaşayan ABD'dir. Trump bunu düzeltmek istemektedir. Ülkesinin cari açığını daraltmayı başaramazsa, ABD'nin dolarlı dış borçları dünya ekonomisinde kriz çıkartacak bir serseri mayın gibi yüzmeye devam edecektir.