"Amerika'nın derdi"nden kastım yaklaşan seçimlerde sağcı Trump'ın mı yoksa solcu () Harris'in mi başkan seçileceğidir. "Türkiye'yi gerdi" ibaresiyle de anlatmak istediğim, Amerikan Doları'nın (USD) geleceğidir. Çünkü ABD'nin ulusal para birimi olan USD aynı zamanda hem küresel rezerv para hem de Türk ekonomisinin "işlevsel" para birimidir. Aynı şeyi çok kez tekrarlamanın sıkıcılığını göze alarak yazıyorum. Doğal, diğer adıyla serbest piyasa sistemini "fiyat mekanizması" (görünmez el) yönetir. Bu mekanizmasının içindeki kritik "parça" paradır. Ekonomimizin fiyat mekanizması TL "yumuşak" (soft currency) olduğu için arızalıdır. Çünkü yumuşak paralar, piyasa sisteminin "para"dan beklediği "ölçü birimi", "tasarruf aleti" ve "uzun vadeli sözleşme akçesi" olma işlevlerini yerine getiremez. Bu yüzden yumuşak paralı ülkeler "çift paralı" (bi-currency) olmuştur. Enflasyonları da hep yüksektir. Bu ülkeler fiyat istikrarı (düşük enflasyon) sağlamak için, ilk iş olarak yumuşak paralarını (TL diye okuyun) sert bir paraya (dolarEuro diye okuyun) bağlayarak onu "sertleştirmek" ister. Bu yöntem yumuşak paranın değerlenmesine sebep olur. Değerlenen yumuşak para (mesela TL) yüzünden "cari açık" büyür. (Şimdi bizde bunun tam tersi oluyor ama bu sürdürülemez.) TL dahil bir ulusal paranın yumuşak olmasının "kök sebebi" cari açıktır. Bazılarımız "finanse edildiği sürece cari açık sorun değildir" der. Bu yanlıştır. Doğrusu, "finanse edildiği sürece cari açık kapanmaz"dır. Bunun kanıtı dış finansman sorunu olmayan güçlü ABD'nin dünya cari açık şampiyonu olmasıdır.

NE OLACAK BU DOLARIN HALİ

Şimdi Türkiye'yi geren sorunu daha doğrusu sorunları tekrar tanımlayalım. Trump veya Harris başkan olursa, sırf başkanın kimliği yüzünden:

Doların değeri (diğer dövizlere karşı) iner mi çıkar mı Doların faizi yükselir mi, düşer mi Dünya dış ticareti genişler mi, daralır mı Cari açığı kapamak kolaylaşır mı, zorlaşır mı Dış borç bulma imkanı artar mı, azalır mı Enflasyonu düşürmemiz daha külfetli hale mi gelir, yoksa külfet
azalır mı Türkiye'nin BRICS'e girerek, AB ve ABD'den uzaklaşma süreci hızlanır mı

Bu soruların cevabını bulmak için önce Trump'ın ve Harris'in bir hayli netleşmiş manifestolarına göz atalım. Benim bulgularım aşağıdadır: