Prof. Dr. Hasan Ünal - Maltepe Üniversitesi Kosova'da her gerginlik haberi yeni savaşların korkulu başlangıcı gibi görülüyor; ancak dikkatle incelendiğinde bölgede büyük çaplı savaş ihtimalinin oldukça azaldığı söylenebilir.Kosova'dan gelen gerginlik haberleri ajanslara düştükçe herkesin aklına savaş geliyor; çünkü 1990'lı yılların başlarında Eski Yugoslavya'nın soykırımlar, katliamlar içeren kanlı savaşlarla dağılmasının acı hatıraları hafızalarımızda hâlâ canlı. Dolayısıyla her gerginlik haberi yeni savaşların korkulu başlangıcı gibi görülüyor; ancak dikkatle incelendiğinde bölgede büyük çaplı savaş ihtimalinin oldukça azaldığı söylenebilir. Sadece Kosova'da değil Balkanlar'ın hemen hemen tümünde savaş çıkması ihtimali öngörülebilir bir gelecekte oldukça düşük bir ihtimal.Özellikle Kosova'da nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan (93) Arnavutlarla çok küçük bir azınlık haline gelmişdüşmüş bulunan Sırplar (1,6) arasında kuzey batıdaki Mitrovitsa şehrinde zaman zaman yükselen tansiyon çok kutupluluğun getirdiği yeni jeopolitik yapılanmanın içinde değerlendirilerek sanki Belgrad ile Priştina'yı fiili bir savaşın içine çekecekmiş görülebiliyor. Fakat mevcut durumu geçmişten bugüne dikkatle izleyenler burada büyük bir savaş ihtimali görmüyorlar. Örneğin Rusya'nın kendisine yakın bir siyasal çizgide duran Sırbistan Devlet Başkanı Vuçiç vasıtasıyla Amerika ve NATO'ya çok yakın olan Kosova'ya karşı bir askerî harekât düzenlemesi ilk anda akla yakın geliyor. Böylece Moskova Kolektif Batı'nın kendisine karşı Ukrayna'da oluşturduğu cepheyi Balkanlar'da yarmayı deneyebilir. Ukrayna savaşına giden haftalar ve aylarda Rusya'nın Soğuk Savaş'ın sona ermesinden itibaren NATO'nun genişlemesinden şikâyet etmesine ilaveten Balkanlar'daki müdahalelerini ve özellikle Sırbistan'ı 77 gün boyunca bombalamasını eleştirmekten geri durmaması bu teze destek olarak gösterilebilir.Rusya savaşı kışkırtır mıBölgede hassas dengeler üzerinde duran barış ortamı ve güç dengeleri dikkatle analiz edildiğinde özellikle Kosova'da ve bilhassa Mitrovitsa'da gerginliklerin muhtemelen devam edeceğini söylemek mümkün olsa da savaş ihtimali oldukça zayıf. Ayrıca Sırp tarihinde ve Sırp politik kültüründe Rusya'nın ciddi bir yeri olmakla birlikte bugünlerde Moskova'nın Belgrad'ı Kosova'da silahlı bir çatışmaya teşvik edeceğini düşünmek de fazlaca zorlama olur. Rus yetkililer yaptıkları açıklamalarda Sırbistan'ın haklılığına vurgu yapıyorlar ve yapacaklardır; ancak Belgrad ile oturup bu konuları konuştuklarında muhtemelen onlara diplomatik ifadelerle 'itidal' tavsiyesinde bulunuyorlardır.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6872602;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6872602;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlardusunenlerin-dusuncesikosovada-savas-zayif-ihtimal-6872602' });Bunun sebebi açık: Sırbistan ile Kosova ve Arnavutluk arasında patlak verecek bir savaşta Rusya'nın Belgrad yönetimine doğrudan askeri destek vermesi neredeyse imkânsız görünüyor. Konvansiyonel silahlarla yapılacak böyle bir savaşta Rusya istese bile Sırbistan'a yardım gönderemez; çünkü Ukrayna'daki savaş Rusya açısından çok daha büyük stratejik öneme sahip ve stoklarının azalmasına neden olacak büyük çaplı bir sevkiyat Rusya açısından pek mantıklı görünmüyor. Öte yandan böyle bir sevkiyatın yapılabilmesi fiziki açıdan da mümkün olmayabilir; çünkü, Rusya ile Sırbistan arasında karadan veya denizden sınır yok. Hatırlayalım, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Sırbistan'a komşu bütün devletler uçağına hava sahalarını kapattıkları için resmî ziyaret amacıyla Sırbistan'a gidememiş ve uçağı Moskova'ya geri dönmek zorunda kalmıştı. Sırbistan'ın Eski Yugoslavya'dan devraldığı bir silah sanayi var; ancak hava gücü o kadar gelişmiş değil ve tek başına Kosova, Arnavutluk ve kısmen de KFOR ile silahlı bir çatışmaya giriştiği takdirde çok büyük bir yenilgiye uğrayabilir. Rusya, Sırbistan'a şu veya bu şekilde silah temin edebilse bile ki yukarıda bahsedilen sebeplerden dolayı bu pek mümkün değil kapsamlı bir savaşta Belgrad'ı tam olarak koruyamaz. Rusya gibi dikkatli bir ülkenin bugünlerde koruyamayacağı bir Sırbistan'ı savaşa teşvik etmesi pek anlamlı bir hipotez değil.Türkiye ne yapabilirTürkiye açısından çok önemli gibi görünmeyen bu konuda Ankara'nın uzlaştırıcı adımlar atması mümkün olabilir. Bunda başarılı olmak için sessiz diplomasi yoluyla sorunun esasına ilişkin sondajlar yapılabilir. Sırbistan ile ilişkilerimizin son otuz yılın en iyi döneminde bulunması ve Arnavutlar nezdinde çok büyük ağırlığımızın olması büyük avantaj. Sorunun esası Sırbistan'ın Kosova'yı tanımaması, ortasından geçen İbar nehrinin böldüğü Mitrovitsa'dan kuzeye yani Sırbistan'a giden bölgede Kosova yönetiminin otoritesini tanımamakta ısrar eden Sırp azınlığı desteklemesinden kaynaklanıyor. AB'nin tarafları uzlaştırdığı 2013 Brüksel Anlaşması işlemedi ve AB destekli sivil toplum faaliyetleri istenen sonucu getirmedi.Acaba toprak değişimi yoluyla sorun çözülebilir mi Örneğin Mitrovitsa'nın ortasından Sırbistan'a kadar uzanan ve büyük ölçüde Sırp nüfusun yaşadığı bölgeler Sırbistan'a verilerek karşılığında Preshevo Vadisi denilen ve yandaki haritada görünen, nüfusu Arnavutlardan oluşan üç kasaba (Medvece, Buyanovats, Preşevo) Kosova'ya dahil edilebilir mi Haritada da görüldüğü gibi, bu bölgelerin Kosova'ya dahil edilmesi Sırbistan'ın Bulgaristan veya Makedonya ile irtibatını kesmiyor. Öte yandan Mitrovitsa'nın ortasından yukarıya, Sırbistan'a kadar uzanan topraklar da Kosova açısından hayati sorunlar yaratmaması lazım.Bu tür yaratıcı fikirler ve sondajlar mümkün olmakla birlikte bugünlerde AB'nin dünya beceriksizler siyasidiplomatik ligine hiç maç yapmadan final oynamaya çağrılacak liderler tarafından yönetilmekte olmasını gözden uzak tutamayız. Ukrayna savaşında izlediği dengelidikkatli politika sayesinde profili oldukça yükselen Türkiye'ye duyulan kıskançlık da ayrı