Bilgay Duman bilgay.dumangmail.com-Araplar ve Kürtlerle birlikte Irak'ın üç kurucu unsurundan biri olan Türkmenler, başka bir ifadeyle Irak Türkleri, ülkenin kuruluşundan bu yana bitmeyen bir hak mücadelesi sürdürüyor. 1921'de İngiliz mandasında kurulan Irak'ta, 1932'ye kadar devam eden manda döneminde baskı ve asimilasyon politikasıyla karşı karşıya kalan Türkmenler, ülkenin bağımsızlığı sonrasında da hakça ve adil bir yaşam standardına kavuşabilmiş değil. Daha da ötesinde, Türkmenler üzerindeki baskı politikaları da son bulmadı.Irak'ta hemen her kriz döneminde belki de en çok zarar gören toplum Türkmenler oldu. Nitekim 1958'de Irak'ta krallık rejiminin son bularak cumhuriyetin ilan edilmesinin ardından, Türkmen tarihi açısından travmaya dönüşen ve belki de insanlığın en büyük katliamlarından biri olan 14 Temmuz 1959 Kerkük Katliamı, halen Türkmenlerin sosyo-psikolojisini etkileyen en önemli olaylardan biri.Peki 1959'da ne olduTemmuz 1958'de Irak'ta Abdülselam Arif ile Abdülkerim Kasım kardeşlerin başını çektiği ordu içerisindeki muhalif hareket, Nuri Said hükümetine karşı darbe girişiminde bulunarak krallığa son verdi ve ülkede askeri cunta yönetiminde cumhuriyet ilan edildi. Ancak yeni yönetim içerisinde de, Arap milliyetçileri ile komünistler arasında mücadele söz konusu oldu. Özellikle komünist görüşe yakın Abdülkerim Kasım önderliğindeki Irak Devrim Hareketi tarafından yapılan ihtilal sonrası çıkarılan genel afla, krallık rejimi ve uygulamalarına karşı çıkan pek çok Iraklı ülkelerine geri döndü.Bu arada o dönemde Sovyetler Birliği'nde (SSCB) sürgünde olan Molla Mustafa Barzani de dönmüş ve Kasım ile anlaşarak, Irak'ın kuzeyinde Kürt aşiretler arasında çıkan anlaşmazlıkları önlemek amacıyla bu bölgeye yerleşmişti. Kerkük Belediye Başkanlığı'na da SSCB'de eğitim almış Maruf Berzenci getirilmişti.Türkmenler de, cumhuriyetin getireceği yeniliklerle umutlanmıştı. Ancak bu umut kısa sürdü... Nitekim ihtilalden sonra çıkarılan yeni anayasada Türkmenlere yer verilmezken, Irak'ın Araplar ile Kürtlerin işbirliğinde kurulduğu, Arap dünyasının bir parçası olduğu vurgulandı. Bu durum Irak'taki Türkmenlerin yaşamını sınırlandırırken, Türkmen bölgelerine yapılan baskıyı artırdı. Özellikle Abdülkerim Kasım'dan destek alan Kürt gruplar, başta Kerkük olmak üzere Türkmen bölgelerinde faaliyetlerini artırdı. İhtilalin ilk aylarında bile Türkmenler ve Kürtler arasında küçük çaplı çatışmalara varan gerginlikler yaşandı ancak büyümeden yatıştırıldı.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6790510;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6790510;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlardusunenlerin-dusuncesikerkuk-turkmen-katliamindan-geriye-ne-kaldi-6790510' });Varlık mücadelesi sürüyorAncak 14 Temmuz 1959'da, Irak'ta cumhuriyetin ilanının birinci yıl dönümü için Kürtlerin kontrolünün arttığı Kerkük'te kutlama hazırlıkları yapan Türkmenlere yönelik sistemli bir katliam yapıldı. Burada asıl önemli konu, Türkmenlerin doğrudan hedef alınmış olması.3 gün süren bu acı olaylarda pek çok Türkmen'in ev ve iş yerine saldırıldı, "Türkçülük" yaptığı gerekçesiyle "suçlanan" kişiler toplanıp kurşuna dizildi. Hatta, Ata Hayrullah gibi dönemin önde gelen Türkmen liderleri araçların arkasına bağlanarak caddelerde sürüklendi. Bu katliam, Türkmenler ile Kürtler arasındaki ayrışma ve karşıtlığın en geniş temelini oluşturdu. Zira o dönemde Türkmenlere yönelik baskının Komünistlerce oluşturulduğu, Kürt grupların daha çok komünist hareketlenmelerle birlikte hareket ettiğini söylemek mümkün.Bu olayın, halen yapılanmanın sürdüğü ülkede durumu etkilemesini istemeyen Abdülkerim Kasım, Irak ve uluslararası kamuoyunun