Kazakistan'da Anayasa Günü ve anayasal devletin gelişimi

YERKEBULAN SAPİYEV Kazakistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi, e-posta: ankaramfa.kz - Ülkelerin geleceğinde ve kurumsallaşma süreçlerinde anayasalarının büyük bir rolü vardır. Bağımsızlığının ardından Kazakistan Cumhuriyeti de bu konuda kendine özgü koşullarında gelişimci bir yönelim göstermiştir.Kazakistan Cumhuriyeti Anayasası'nın kabulünden bu yana 27 yıl geçmiştir. 16 Aralık 1991'de elde edilen bağımsızlık sonrasında temel anayasa 30 Ağustos 1995 tarihinde gerçekleştirilen referandum sonucunda kabul edilmiştir.Bu vesileyle 30 Ağustos günü Kazakistan'da resmi tatildir.Tarihi gelişime bakıldığında Kazak Anayasasının belirli aralıklara değiştiği görülmektedir. Bağımsız Kazakistan'ın ilk Anayasası 28 Ocak 1993 tarihinde kabul edilen ve parlamenter cumhuriyet modelini içeren anayasadır. 1995 yılında kabul edilen Anayasaya göre ise cumhurbaşkanlık-parlamenter modeli getirilmiştir. Şimdiye kadar, Anayasa'ya 1998, 2007, 2011, 2017, 2019 ve en son olarak 2022 yıllarında bir takım değişikliler eklenmiştir.Anayasa yazımında Kazakistan'ın hukuk alanındaki önde gelen şahsiyetleri, entelektüel bilim insanları, politikacılar belge taslağının geliştirilmesine katkılarını sunmuştur.Söz konusu değişikliklerde genel olarak birey hak ve özgürlükleri ile kuvvetler ayrılığı dengesine yönelik tedrici bir değişim dikkat çekmektedir.Öyle ki 2007 yılında yapılan değişikliklerde nispi seçim sisteminin kapsamı genişletilmiş ve buna bağlı olarak Hükümetin kurulması sürecinde parti gruplarına karma mekanizması getirilmiştir. Aynı değişiklikle Kazakistan Milli Meclisi anayasal statü kazanmıştır. 2011 yılında ise Cumhurbaşkanı'nın atanması ve olağanüstü seçimlerin yapılmasının anayasal temeli yeniden tanımlanmıştır. En kapsamlı değişikliklerden biri 2017 yılında gerçekleşmiş ve Anayasa'nın 25 maddesinde 33 değişiklik yapılmıştır.Bu kapsamda Cumhurbaşkanı'nın yetkileri azaltılarak parlamentoyu güçlendirmek hedeflenmiştir. Böylece Cumhurbaşkanı görevlerinde dış politika, savunma, ulusal güvenlik ve Anayasa'nın korunması gibi stratejik işlevlere öncelik verilmiş oldu.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6815652;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6815652;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlardusunenlerin-dusuncesikazakistanda-anayasa-gunu-ve-anayasal-devletin-gelisimi-6815652' });Bu yıl, 5 Haziran'da da Kazakistan'da anayasa değişikliği referandumu gerçekleşti. Seçmenlerin yüzde 77.18'inin "evet" oyu kullandığı değişikliklerle 27 yıl aradan sonra "yeni Kazakistan" olarak adlandırılan dönemin anayasal çerçevesi güncellendi.Bu doğrultuda Kazakistan'da halk egemenliğini esas alan bir yönetim modeli de hızla inşa edilmektedir. "Halkını duyan devlet"