Her sabah yataktan kalkmakta zorlanmak... Kahvesiz enerji bulamamak... Tatilde bile dinlenememek...

Bir eşyayı kaldırmaya gücünün yetmemesi, cümleleri toparlayamamak, dinlenmeyle geçmeyen bir yorgunluk hali...

Bu tablo yalnızca size ait değil. Yorgunluk, modern yaşamın en yaygın ama en az ciddiye alınan şikâyetlerinden biri haline geliyor. Geçici tükenmişlik hissi artık kronikleşiyor ve bilinçlendirilerek önüne geçilmezse yalnızca bireyin değil, toplumun tamamının üretkenliğini tehdit eden sistemsel bir alarm durumuna dönüşüyor.

Yorgunluk, görünmeyen, ölçülemeyen ama derinden hissedilen bir çöküş halidir. Bazen bir vitamin eksikliğinin sessiz işareti, bazen bir hormonal dengesizliğin uyarısıdır.

HER 5 YETİŞKİNDEN 1'İ YORGUN

Yorgunluk, birincil basamak hastane başvurularının yüzde 10–20'sinde görülen ve çoğu zaman belirgin bir hastalıkla açıklanamayan bir yakınmadır. Bu, her 10 hastadan en az birinin doktora esasen yorgunluk nedeniyle gittiğini gösterir. Güncel çalışmalar, yetişkinlerde genel yorgunluk oranının yüzde 20.4, altı aydan uzun süren yorgunluk oranının ise yüzde 10.1 olduğunu ortaya koyuyor. Yani her beş yetişkinden biri sık sık yorgun hissediyor; bunların yarısı ise bu durumu aylarca yaşıyor. Yaş ilerledikçe durum ağırlaşıyor: 65 yaş üstünde bu oran yüzde 42.6'ya çıkıyor, yani neredeyse iki kişiden biri yorgun.

Çalışma hayatında tablo daha da çarpıcı. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi'ne göre çalışanların yüzde 69'u işte yorgun, bu da dikkat azalmasıyla birlikte iş kazalarının yüzde 13'üne kadar katkı sağlıyor. Ayrıca, çalışanların yüzde 97'si en az bir, yüzde 80'den fazlası ise iki veya daha fazla yorgunluk risk faktörüne sahip. Bu durum sadece bireysel sağlığı değil, iş güvenliğini ve verimliliği de tehlikeye atıyor.

UYKU APNESİNE DİKKAT

Sabahları dinlenmemiş uyanmak, gün içinde sürekli uykulu hissetmek, baş ağrıları, dikkat dağınıklığı veya ani sinir hali yaşıyorsanız, bu sıradan bir halsizlik olmayabilir.

Obstrüktif uyku apnesi (OSA), uyku sırasında üst solunum yollarının tekrarlayan şekilde daralması veya tamamen kapanmasıyla seyreden, nefesin durduğu dönemlerdir.

Uyku apnesi, yorgunluğun en sık gözden kaçan nedenlerinden biridir. Bu esnada kanda oksijen seviyesi düşer ve dokulara yeterli oksijen ulaşamaz. Bu durum beyin fonksiyonlarını ve metabolizmayı bozar. Beyin, kaloriyi yakacak yeterli oksijen olmadığı yanılsamasıyla vücuda "enerji tasarrufu moduna" geçmesi sinyali verir: hareket etme, yavaşla, düşünme, hatırlama. Sonuç olarak kişi kendini ağır, yavaş ve bulanık hisseder.

Bu durum yalnızca uykusuzluk değil, uzun vadede kalp-damar hastalıkları, metabolik bozukluklar ve bilişsel gerileme riskini de artırır.

Obstrüktif uyku apnesi, uyku sırasında tekrarlayan düşük oksijen seviyelerine yol açar ve bu durum kalpte baskı oluşturabilir. Bu baskı, hipertansiyon, aritmi ve sonunda kalp yetmezliği gelişimine katkıda bulunabilir.

Kalp yetmezliği riskini özellikle kadınlarda 6 kat artırmaktadır. Yapılan simülasyonlarda obstrüktif uyku apnesi hastalarının yüzde 65'inin hastalığından haberi yok. Sabah dinlenmiş hissetmiyorsanız, horluyorsanız, kilonuzda yüksekse bir uyku testi yaptırmak faydalı olacaktır.

EKSİKLİK SİNYALİ OLABİLİR

Yorgunluk bazen vücudun verdiği bir eksiklik sinyalidir:

- Anemi (kansızlık): Kandaki hemoglobin azalır, dokulara oksijen ulaşımı düşer ve yorgunluk oluşur.

- B12 vitamini eksikliği: Kas zayıflığı, uyuşma ve hafıza problemlerine yol açabilir.

- D vitamini eksikliği: Kas güçsüzlüğü ve kemik ağrıları ile ilişkilidir.