Asya-Pasifik son yılların en büyük jeopolitik sarsıntılarından birine sahne oluyor. Japonya Başbakanı Sanae Takaichi'nin 7 Kasım 2025'te parlamentoda söylediği "Eğer Çin Tayvan'a asker çıkarırsa Japonya askeri karşılık verebilir." cümlesi, Pasifik hattında adeta bir deprem etkisi yarattı. Bu açıklama, Japonya'nın onlarca yıldır sürdürdüğü "stratejik belirsizlik" çizgisinden ilk büyük kopuşu temsil ediyordu. Pekin'in cevabı süratli ve sert oldu. Çin, Japonya'nın adımını "kırmızı çizgi ihlali" olarak nitelendirdi; Japonya'dan deniz mahsulleri ithalatını yasakladı, uçuşları durdurdu, Senkaku Adaları yakınlarına drone'lar ve sahil güvenlik gemileri göndererek askeri baskı sinyali verdi. Bu tablo, iki ülke arasındaki sıradan bir diplomatik gerilimden çok daha fazlasının habercisi.

TAYVAN'IN KISA TARİHİ

Daha önce Hollanda ve İspanyolların kurduğu koloniler tarafından yönetilen Tayvan1683'ten itibaren yaklaşık iki yüzyıl boyunca Çin yönetiminde kaldı. 1895'teki Çin-Japon Savaşı'nın ardından ada Japonya'ya bırakıldı. II. Dünya Savaşı'nın bitimiyle birlikte Tayvan yeniden Çin'e devredildi; ancak Çin'deki komünist-milliyetçi iç savaşın sonucunda, 1949'da milliyetçi hükümet adaya çekilince Pekin'de Çin Halk Cumhuriyeti, Taipei'de ise Çin Cumhuriyeti adıyla iki ayrı yönetim ortaya çıktı. Soğuk Savaş boyunca Tayvan, ABD destekli anti-komünist hattın bir ileri karakolu olarak konumlanırken, 1980'lerden itibaren demokratikleşme sürecine girip yüksek teknoloji odaklı bir ekonomi geliştirdi ve bugün küresel yarı iletken üretiminin merkezi olarak jeopolitik önemini daha da artırdı. Bu tarihsel süreç Tayvan'ı hem Çin'in gözüne batan bir hedef hem ABD'nin vazgeçilmez ortağı hem de bölge ülkeleri için stratejik bir tampon haline getirdi.

JAPONYA'NIN KORKUSU

Japonya'nın güneyindeki Yonaguni Adası ile Tayvan arası yalnızca 110 kilometredir. Bu mesafe, Çin'in Tayvan'ı kontrol etmesi halinde Japonya'nın fiilen Çin donanmasıyla burun buruna kalacağı anlamına geliyor. Dahası, Asya-Pasifik'teki Güney Kore - Japonya - Tayvan - Filipinler - Malezya - Endonezya - Tayland - Hindistan ekseni, Çin'i çevreleyen doğal bir jeostratejik kuşak oluşturuyor. Bu kuşağın tam ortasında Tayvan bulunuyor. Tayvan düşerse, bu hat kırılır. Kırılan hat yalnızca bölge ülkelerini değil, Japonya'yı doğrudan hedef haline getirir. Tokyo tam da bu nedenle Tayvan'ı kendi ulusal güvenliğinin ayrılmaz parçası olarak görüyor. Bu yüzden Japonya Başbakanı'nın sözleri, yalnızca diplomatik bir çıkış değil; Asya'nın geleceğine dair derin bir jeopolitik alarmdır ki bu çıkış aynı zamanda Çin'in Tayvan'a müdahaleye çok yaklaştığının da işareti olarak görülebilir.