Fatih'i tanımadıkça kendimizi bulamayız

Peyami Safa 1931 yılında ilk baskısı yapılan unutulmaz Fatih Harbiye romanında Neriman, Macit ve Şinasi karakteri üzerinden, geleneksel hayat tarzı ile batılı yaşam tarzı arasında bocalayan insanların dramını anlatır.Neriman genç bir kız olarak içine doğduğu ve geleneksel olan her şeyi temsil eden Fatih semtini beğenmemekte, yeni ve modern bir hayat vaat eden Harbiye'de var olduğuna inandığı değerler uğruna kendisi ve çevresindekilerle çatışma halindedir.Peyami Safa, bu coğrafyada kökü son iki yüz yıla yayılan kimlik bunalımını iki farklı değer anlayışını temsil eden semtler ve insanlar üzerinden ele alır.'Kimlik' meselesiyle ilgilenen yalnızca Peyami Safa değildir.Edebiyatımızın bir başka güçlü kalemi Ahmet Hamdi Tanpınar için 'İstanbul yazarıdır' denilse yeridir.Beş Şehir meharririnin hayatında Fatih semti çok önemli bir yer tutar ve eserlerinde İstanbul'un Fatih'in, mekanlarından, insanlarından, ruhundan, tabiatından, peyzajından, mimarisinden sıklıkla bahseder.Şehri bakmayı, onu görmeyi, duymayı ve kavramayı üstadı Yahya Kemal'den öğrendiği söylenir, görülür. İstanbul'u hakiki ruh mimarımız olarak gören, bir kahramanına 'İstanbul'u tanımadıkça kendimizi bulamayız' dedirten Tanpınar, eserlerinde adeta kelimelerden örülü bir İstanbul inşa ederek, şehrin sonsuza kadar hafızamızda yaşamasına katkı sağlar.Tanpınar'ın Fatih ilçesinde yaşadığı evin yerinde bugün Haşim İşcan geçidi var. Bir zamanlar Tanpınar'ın bu geçit çevresinde yükselen bir evde yaşadığını, bugünse tıpkı o ev gibi nice konakların, çeşmelerin, mimari güzelliklerin yerinde yeller estiğini bilmek insana hüzün verse de, Tanpınar'ın yazdıkları, şehre ait duygu dünyamızda zihinsel bir mimari inşa ederek, yerinde yeller esen geçmişin izlerinin edebiyat yoluyla sonsuza kadar yaşamasını sağlıyor.Edebiyatın ve sanatın gücü budur.Üsküdar'ın ve Boğaz çevresinin yok olan güzelliklerini Hoca Ali Rıza'nın resimlerinden izlemek gibi... Hepsi toplumsal belleğimize bırakılmış paha biçilmez izler, miraslardır.Fatih semti şanslı ki bu mirasın farkında olan bir Belediye Başkanı'na sahip.Geçen hafta içinde Ahmet Hamdi Tanpınar'ı, vefatının 60. yıldönümünde bir sempozyumla yad eden Fatih Belediyesi, Tanpınar'ın izinde Fatih gezileri de düzenledi. Doç. Dr. Turgay Anar'ın mihmandarlığında gerçekleşen gezi, yok olmuş bir daha geri gelmeyecek zamanları hüzünle kucaklamak, 'İstanbul'un hatıralar ve harikalar dünyasında' maziye doğru yol almak gibi bir duygu fırtınası estirdi içimizde. Çok kültürlü yapısıyla İstanbul tarih boyuncu nasıl ki dünyanın incisi olduysa Fatih semti de İstanbul'un en kıymetli incisi.Doğu Roma'nın, Bizans'ın, Osmanlı'nın payitahtı.Fatih öyle bir semt ki Türkiye'nin kültürel envanterinin yüzde 10'unu, İstanbul'un kültür varlıklarının yarıya yakınını bünyesinde barındırıyor.Böyle bir ilçenin belediye başkanı olmak, Mehmet Ergün