Merhabalar sevgili okurlar.

Günümüzde rastlanan sağlık sorunları arasında sık görülen hastalıkların nedenlerinin başında, yanlış ve düzensiz beslenme ile egzersizin yer almadığı hareketsiz yaşam tarzı bulunuyor. Buna bağlı olarak, toplumda; damar sertliği ile birlikte başta kalp hastalıkları olmak üzere, ciddi sağlık problemleri yaygınlıkla gözleniyor. Sık görülen bu hastalıklardan biri de beyin damar hastalıklarına bağlı görülen felç veya inme.

Dünya Sağlık Örgütü, inmeyi; "damarsal neden dışında görünürde başka bir neden olmadan ani gelişen, bölgesel veya tüm beyni ilgilendiren işlev bozukluğu" olarak tanımlıyor. İnme; vücut fonksiyonlarında kalıcı hasarlara neden olabildiği gibi, ölümle de sonuçlanabiliyor.

İnme, beynin bir bölgesine kan akışının ani olarak kesilmesi veya azalması sonucu ortaya çıkıyor. Beyne yeterince oksijen ulaşamadığında, beyin hücreleri hızla zarar görmeye başlıyor. Zamanında müdahale edilmezse, kalıcı engellilik ve hatta ölümle sonuçlanabiliyor. Türkiye'de her yıl yaklaşık 200.000 kişi inme geçiriyor ve bu vakaların önemli bir kısmı kalıcı engelliliklere yol açıyor.

Haberin Devamı

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, inme; dünyada en yaygın ikinci ölüm nedeni ve en yaygın birinci kalıcı engellilik sebebi olarak öne çıkıyor. Türkiye'de ise her 4 dakikada bir kişi inme geçiriyor ve bu durum ciddi bir halk sağlığı sorunu oluşturuyor.

Bu yıl 13 Mayıs tarihinde anılan 'Avrupa İnme Farkındalık Günü', inme konusunda bilinçlenmeyi artırmak ve bu alandaki eşitsizliklere dikkat çekmek amacıyla, önemli bir fırsat sunuyor bizlere. Ben de bu fırsattan yararlanarak hem kendi bilgilerimi tazelemek hem de bu bilgileri Sizler' le paylaşmak istedim.

İnmede ilk 4.5 saat hayati önem taşıyor; 'İnmede Çare, Erken Müdahale'. İnme nedenli ölüm ve engellilikten kurtulabilmek için inmenin en sık belirtileri olan 'yüzde kayma, kolda güçsüzlük ve konuşmada bozulma' gelişmesi durumunda; hemen 112 aranarak, hastanın acil inme tedavisinin sağlandığı en yakın merkeze yetiştirilmesi gerekiyor.

Haberin Devamı

Pıhtı eritici tedavi verilebilen veya anjiografik girişim uygulanabilen hastaların, diğer inme hastalarına göre, engellilik ve başkalarına bağımlı yaşama riski ciddi oranda azalıyor. Tedaviye inme başlangıcından sonraki ilk 4.5 saat içinde başlanması gerekiyor. Bununla birlikte, tedaviye ne kadar erken başlanırsa tıkalı beyin damarının açılma şansı da o kadar yüksek oluyor.

İnmeler, kanayıcı ve tıkayıcı inmeler olmak üzere iki ana gruba ayrılıyor. Tıkayıcı inme 3 farklı şekilde oluşabiliyor:

Kalpte oluşan pıhtının, atardamarlar yoluyla, beyne gitmesiBeyne giden atardamarlardaki sertliğe (ateroskleroz) bağlı olarak gelişen tıkanmalar veya buradan kopan pıhtılarDoğumsal damar anomalileri veya pıhtılaşma bozukluklarına bağlı tıkanmalar

Kanayıcı inme ise, beyin dokusu içine kanama sonucu meydana geliyor. Bu durumda bir yandan beynin ilgili bölümü kansız kalırken, bir yandan da damar dışına çıkan kanın oluşturduğu pıhtının beyne yaptığı basınç hayatı tehdit eden bir durum oluşturuyor. Kanayıcı inmenin 2 temel oluş mekanizması bulunuyor:

Haberin DevamıYüksek tansiyona bağlı damar bütünlüğünün bozulmasıBeyin damarlarındaki balonlaşma (anevrizma) veya atardamarlarla toplardamarlar arasındaki anormal bağlantının (fistül) yırtılması

İnme temelde kan damarlarını etkileyen sağlık sorunlarına bağlı olarak gelişse de; sinir sisteminde yetersiz kan dolaşımı ile sonuçlanan her türlü hastalığa bağlı olarak da ortaya çıkabiliyor. Bu bakımdan, aşağıdaki durumlarda hastalarda inme görülebiliyor.

Damar sertliği:İnmenin en sık görülen sebebi, 'ateroskleroz' olarak da bilinen damar sertliği. Damar sertliği temelde, damar cidarında gelişen kolesterol temelli bir yapılaşmaya bağlı ortaya çıkıyor. Plak adı verilen bu yapı, kanın aktığı damar lümenini daraltarak veya yırtılması sonucu pıhtılaşma etkisiyle tamamen tıkayarak kan dolaşımının bozulmasıyla sonuçlanıyor. Bu bağlamda; yanlış beslenme, hareketsiz yaşam, obezite, yüksek kolesterol, diyabet gibi çeşitli etkenler damar sertliğine yol açarak inmeyle sonuçlanabiliyor.Emboli:Özellikle atrial fibrilasyon gibi kalp ritim bozukluklarında, kalp odacıklarında gelişen pıhtıların kan dolaşımı ile taşınarak sinir sistemine ait damarları tıkamasına emboli adı veriliyor. Damar içinde pıhtılaşmayı artıran her türlü sağlık problemi emboli ile sonuçlanabiliyor.Beyin kanaması:Sinir sisteminde yer alan damarlardaki balon şekilli bozukluklara anevrizma adı veriliyor. Anevrizmaların duvarları damar cidarına göre ince ve yırtılmaya müsait olduğundan, çeşitli koşullarda anevrizmaların bütünlüğü bozulabiliyor ve ciddi beyin kanamaları meydana gelebiliyor. Bu durumda, anevrizmalı damarın beslediği dokularda dolaşım yetersizliği oluşarak inme gerçekleşebiliyor.Yüksek tansiyon:Kan basıncının çok yüksek olduğu koşullarda, beyin damarları zarar görerek sinir dokularının içinde kanamalarla sonuçlanabiliyor. Bu durum, ilgili dokuda dolaşım yetersizliği ve inmeyle neticeleniyor.Damar anomalileri:Arteriovenöz malformasyon adı verilen anormal damar yapılanmaları dolaşım yetersizliğine ve inmeye yol açabiliyor.Vaskülitler:Damar duvarlarının iltihaplanması olarak bilinen vaskülitler, özellikle, çeşitli oto-immün ve romatolojik hastalığınseyri esnasında meydana geliyor. Vaskülitler, beyin damarlarında dolaşım bozukluğu yaparak inmeye sebep olabiliyor.Enfeksiyonlar:Sinir sisteminde gerçekleşen çeşitli enfeksiyonlar hem damar yapılarına zarar verebiliyor hem de apse oluşturarak damarlara bası yoluyla dokuların oksijen desteğine engel olabiliyor.Kalp yetmezliği:İleri sol kalp yetmezliklerinde sinir sistemine yeterli kan pompalanamaması durumunda dokular oksijensiz kalınca, inme gerçekleşebiliyor.Zehirlenmeler:Kandaki oksijen taşınmasından sorumlu hücrelerin çeşitli zehirlenmeler nedeniyle oksijeni dokulara ulaştıramadığı durumlarda inme ortaya çıkabiliyor.