Avrupa'nın tüm kültür rotaları Kapadokya'da buluştu. Geçmiş ve gelecek arasında köprü kuran rotalar birbirinden çok farklı temalar içeriyor.

"Kültür Rotaları" özünde bir zaman ve mekân yolculuğu. Avrupa Konseyi Kültür Rotaları programı bir tema etrafından sınırlar ötesine uzanan bir kültür köprüsü oluşturmak amacıyla yola çıkmış. Seramik Rotası gibi bazı rotalar Türkiye'ye kadar uzanıyor, annem sanat tarihçisi Prof. Dr. Gönül Öney tarafından ilk kez yayınlanarak dünya literatürüne kazandırılan Çanakkale seramikleriyle noktalanıyor. Bazı rotalar ise Türkiye özelinde bir anlam taşısa da Avrupa'daki benzerleriyle ortak bir paydada buluşabiliyor. Ege'deki Efeler Yolu böyle kendine özgü bir rota. İlhamını Efe kültüründen alan rota gerek trekking gerekse kültürel miras ve çevre koruma, gerekse de gastronomi konularını içeriyor. Türkçeye "Yaylacılık Patikaları" olarak çevrilen "Transhumance Trails & Rural Roads" projesine anlam olarak eklemleniyor.

Yepyeni bir Evliya Çelebi rotası

Her yolcu bir noktada yemek yer. Yolculuğun temel unsurlarından biri de yiyecek. Yol anılarının başında yolcuya yoldaş olan yanında taşıdığı azık kadar, yollarda tanıştığı yeni tatlar, handa içtiği bir tas çorba gelir. Bugün yemek tarihi araştırmalarında başvurulan kaynakların başında seyyahların anlattığı lezzetler, yedikleri içtikleri hakkında tuttukları notlar gelir. Nitekim Evliya Çelebi Seyahatnamesinde en çok yemekle ilgili kısımlar ilgimizi çeker. O zaman müjdeyi de verelim. Yepyeni bir Evliya Çelebi Rotası geliyor. Umarız ki içinde bol bol yemek hikâyesi de olur. Ayrıca Avrupa projelerine dahil olmasa da Türkiye'nin kendi oluşturduğu Zeytin rotası, çay rotası gibi sadece bir ürüne odaklanan rotalarımız da var.

Bağ rotaları ve Iter Vitis

Bağcılık, şarap yapım kültürü ve bağ peyzajı Avrupa ve Akdeniz yemek kültürünün önemli parçası. Iter Vitis bu kültür mirasını bir rotalar ağı çerçevesinde buluşturuyor. Türkiye'de bağ yolu rotaları giderek çoğalıyor. En yeni oluşumlar Ege'deki Lidya Bağ Yolu Rotası ve Çal Bağ Yolu. Daha önceden hayata geçen Urla Bağ Rotasıyla birlikte böylece kuzeyden güneye, kıyıdan içerilere kadar uzanan geniş bir Ege coğrafyasında günlerce üzümün ve bağ kültürünün peşinde dolaşmak mümkün. Henüz bu bağ rotalarının hepsi Iter Vitis. Elbette buna zeytin, enginar, ege otları, peynir gibi lezzetler eklendikçe bu rotalar zenginleşiyor. Rotaların önemli bir referansı da tarih. Seyyahların yazdıklarının ötesinde arkeolojik sitler. Örneğin Iter Vitis üyesi olan Kilis Kızılgöl Bağcılık referansını Oylum Höyük'ten alıyor.

İç içe geçiyor

Öte yandan arkeolojik rotalarda da gastronomi referansı kullanılıyor. Ionia rotasındaki antik kentlerin her biri en önemli özellikleriyle etiketlenmiş. Urla'daki Klazomenai kenti bilinen en eski zeytinyağı işliğiyle zeytin damgasıyla haritada yerini almış. Türkiye gibi zengin bir coğrafyada arkeoloji, yaşayan kültür mirası, doğal çevre, gastronomi değerleri iç içe geçiyor, kültür rotaları katman katman çoğalan bir çeşitlilik içeriyor. Geçmişin izini sürerek hem kendi özümüzü hem başka kültürleri anlamamız için bir araç. Geçmişten bize bırakıların ışığında geleceğe iz bıraktığımız bir macera, bir anlamda geçmişle gelecek arasında bir köprü.