Türkiye, hakkını ve ulusal çıkarlarını koruma adına, kendi doğrularını ön plana çıkaran, ülkelerin pozisyonlarını ve ittifakları dikkate almadan ve sonuçlarını hesaplamadan girişimlerde bulunduğu için, "değerli yalnızlık" olarak adlandırdığı bir dış politik ortamla karşı karşıya kalmıştır.

Bazı ülkelerle ilişkilerin bozulmasında haklı gerekçeler olabilir. Ancak sorunların yönetilememesi ve ideolojik yönlü politik anlaşmazlıklar, bu ülkeleri Türkiye'ye karşı haksız, zararlı, hatta düşmanca davranışlar içine sokmuştur. Bunun sonucunda çıkar çatışması olan ülkeler, Türkiye'ye karşı birleşip cephe oluşturmuşlardır.

Oluşan bu cephe zaman içerisinde genişlemiş, uluslararası hukuk çerçevesinde korumaya çalıştığımız ulusal hak ve menfaatlerimizi, haklı olmamamıza rağmen aleyhimize bir mecraya sürüklemiştir. Çeşitli sebeplerle hoşnut olmadığımız ülkelerin bir kısmıyla, mezhepsel, ideolojik, hatta duygusal nedenlerle temas kesilmiştir. Başta Yunanistan olmak üzere, bazı ülkeler de "düşmanımın düşmanı dostumdur" anlayışıyla, oluşan bu durumu fırsata çevirmeye kalkmıştır.

Bunlara ekonomik sıkıntılar da eklenip, çeşitli alanlarda zararın artmasıyla, bu değerli yalnızlık politikasından dönüşler yapıp, ilişkilerinin bozulduğu ülkelerle yeniden ilişki kurmak için dış politikada keskin dönüşler yapma ihtiyacı doğmuştur. İlişkilerimizin bozulduğu ülkelerle üç yıla yakın bir süredir diyalog kurulup, üslup ve söylem değiştirilerek yeniden temas kurulmaktadır. Ancak bu ülkelere ve liderlerine karşı, bu durumdan sanki hiç geri dönülmeyecekmiş anlayışıyla sarf edilen sert ifadelerden geri dönmenin zorluğunu hissetmemek de elde değildir.

Bu mecraya sürüklenmemizin ana sebebinin, yönetimin gerekli araştırma ve istişareleri yapmadan, dış politikataki hassasiyetleri gözetmeden kendi doğruları yönünde hareket etmesi, bazı kritik durumlarda gri alan anlayışı yerine, siyah-beyaz tercihlerde bulunmasıdır. Politika ve ona göre tayin edilen stratejiler baştan yanlış olduğundan, taktik başarılar sınırlı kalmış, sadece ülkenin daha fazla olumsuz etkilenmesini önlemiştir.

Politikalar deneme-yanılma-düzeltme uygulamasıyla devam ederken, şimdi "zararın neresinden dönersek kârdır" anlayışıyla birçoğu ideolojik ve duygusal olan bu yanlış politikalarından vazgeçilip doğrusuna dönülmektedir. Diğer bir değimle "resetleme" yapılmaktadır.

İlişkilerde nereden nereye

- Doğu Akdeniz'de yaptığımız petrol ve doğal gaz araştırmalarımızı kısıtlamamız, hatta durdurmamız ABD, AB, Fransa, Almanya ve Yunanistan tarafından olumlu karşılanmış ve diyalog yollarını açılmasına başlangıç oluşturmuştur. Ancak bu durum haklılığımızdan taviz sayılabilir.

- Önce Finlandiya'nın, sonra da "katiyen olmaz" dediğimiz İsveç'in NATO üyeliğini onaylamamız, F-16 projesine olumlu yansımış, Eurofigter için yumuşama emaresine, hatta F-35'in bile gündeme gelmesine sebep olmuştur. Demek ki "katiyen" dememek gerekirmiş.

- ABD'yle ilişkilerimizi düzeltme uğruna, Karadeniz'de Rusya'yı karşımıza almamız Karadeniz'deki istikrarı bozacak, Montrö'yü sulandırabilecektir. Tehlikelidir. Buna dikkat edilmelidir. Ayrıca F-16 projesinde şartlı satışa karşı uyanık olunmasında ve buna karşı önlem alınmasında fayda görülmektedir.

- Yönetimin İhvan anlayış ve yaklaşımı, Müslüman Kardeşler'e yakınlığı ve onu desteklemesi, Mısır başta olmak üzere, BAE, Suudi Arabistan'la ilişkilerimizin bozulmasının asıl sebebidir. Bu durum Libya politikasında da sıkıntı yaratmıştır.

- BAE'yle ilişkilerimizin bozulmasının diğer bir sebebi de 15 Temmuz darbe girişiminde oynadığı rol ve FETÖ'ye verdiği destektir. Libya'da Türkiye'nin desteklediği meşru hükûmetin karşısındaki ülkelerin içinde BAE de bulunmaktadır. Libya'da TSK'nın kullandığı üsse gece yarısı yapılan meçhul hava saldırısının şaibesi hâlâ üzerindedir.

Özellikle ekonomik sıkıntılar nedeniyle kurulan temaslar sonucunda ilişkilerde düzelme olmuş, ancak yatırım adı altındaki ekonomik anlaşmaların, fabrika kurarak üretime ve istihdama katkı sağlamak yerine millî tesis ve arazilerimizin satılarak taze para temin etme yönünde olduğu görülmüştür. Bu konuda verilen tavizlerin imtiyaza dönüşme temayülü göstermesi sıkıntı yaratabilir.

- S.Arabistan'la ilişkilerimizin bozulmasının bir sebebi de Kaşıkçı cinayeti konusudur. Ekonomik ve bölgesel sıkıntıların giderilmesine imkân sağlamak için yeniden diyalog kurularak ilişkiler düzeltilmiştir. "Olmaz" denilen konunun dosyası bile gönderilmiştir.

- Mısır'la ilişkilerin bozulmasının ana sebebi; Türkiye yönetimi, İhvanMüslüman Kardeşler'e yakınlık duyarken, onlara Türkiye'de çeşitli imkânlar tanımışken, Suriye, Filistin, Mısır, Libya hattında İhvanMüslüman Kardeşler rejimlerinin etkin olmasını ve bu coğrafyada da lider konumunda olmayı arzu etmekteyken, Mursi yönetiminin Sisi tarafından darbeyle sonlandırılmasına gösterilen şiddetli tepkisidir. İktidar olan Sisi yönetimini, ABD başta Batı ve bölge ülkelerinin tanıması ve ilişki kurmasına rağmen onunla teması tamamen kesmesidir.