Doymak bilmeyen esnaf ve tüccarlara

ALİ SANDIKÇIOĞLU

İslam dini helalinden kazanıp helalinden harcamayı teşvik etmiştir.

Tarihi kapalı çarşının bir kapısı üzerine çok güzel bir şekilde: "El kasibu habibullah" levhası bulunmaktadır.

Bu sözün hadisi şerif olduğunu söyleyenler olsa da esas itibarla Mevlana Celaleddini Ruminin mesnevisinde yer almaktadır.

Buna yakın bir manayı ifade eden peygamber efendimizin (sas) şöyle bir hadisi şerifi vardır: "Allah meslek sahibi mümini sever."

( Ebu'l-Kası Suleyman b. Ahmed b. Eyyûb Taberânî, el-Mu'cemu'l-Evsât, thk.)

Bir başka hadisi şerifinde ise mübarek peygamber efendimiz (sas) şöyle buyurmaktadır:

"Geçimin sağlaması gerekenleri ihmâl etmek, insana günah olarak yeter." (Ebû Dâvûd, Zekât 45)

Çalışıp, kazanmak çolup çocuğa, yaşlı ana, babaya bakmak gerektiği zaman hayır yapmak, garipleri, yoksulları sevindirmek teşvik edilen, Müslüman esnafta ve tüccarda olması gereken bir husustur.

Bir tüccarın, bir esnafı gayesi sadece ve sade para biriktirmek olmamalıdır.

Kendisi için, ailesi için, memleketi için dini için, dünyası ve ahireti için yapması gerekenleri yapması ille de kanaat sahibi olması icap eder.

"İnsan oğlunun gözünü ancak toprak doyurur" beyanını hiçbir zaman unutmayalım.

Enes bin Malik (ra) peygamber efendimizden (sas) şöyle bir hadisi şerif rivayet etmektedir:

"Dört nafakadan yani dört harcamadan kul yarın hesaba çekilmeyecektir. Anne ve babasına yaptığı harcama, iftar için yaptığı harcama, sahur için yaptığı harcama ve çolup çocuğunu barındırmak için yaptığı helalinden kazanılıp harcamalardan sorguya çekilmeyecektir."

(Tefsiri Rahman 94, Esbabı Felah 58)

Hile yapmayan doğru ve dürüst çalışan ve ticaret yapanlar peygamber efendimiz tarafından çok güzel şekilde müjdelerdir.

Peygamber efendimiz: (sas) "Doğru sözle, dürüst ve güvenilir tacir, peygamberler Sıddıklar ve şehitlerle beraberdir." ( İbni mace ticaret 1)

Hz. Ömer (ra) şöyle der:

"Kişinin namazına, orucuna bakmayın; konuştuğunda, doğru konuşup konuşmadığına, kendisine emniyet edildiğinde, güvenilirliğini ortaya koyup koymadığına; dünya kendisine güldüğünde, takvayı elden bırakıp bırakmadığına(menfaat anındaki tavrına)bakıp öyle değerlendirin." (Kenzul Ummalı h. No: 8453)

Peygamberimiz (sas) her türlü alışverişte, ticarette aldatma, haksızlık, düşmanlık ve sömürüye yol açabilecek alışverişi hoş karşılamamış ve yasaklamıştır.

Müslüman helalinden kazanmalı ve helalinden harcamalıdır.

Her devirde olduğu gibi gözlerini para hırs bürüyenler ve

(İslam'ı usullere göre esnaflık yapan, tüccarlık yapanları tenzih ederim.) Doymak bilmeyen esnaflar veya tüccarlar vardır.

Hele hele günümüzde bir kısım esnaf ve tüccarlar zamcı başı başka bir ifade ile zam rekortmeni oldular.

İşleri sabahtan akşama zam yapmak. Helal haram demeden ebedi alemi, Allah'ın huzurunda hesap vermeyi hiç düşünmeden servet yığma peşindeler Gözleri bir nevi kör, kulakları bir nevi sağır olmuş, fakirlerin, yetimlerin ne hallerini görürler ne de feryatlarını duyarlar. Onlar için her şey para ve servettir.

Bu gözü doymayan, zamcı esnaf ve tüccarlara: Amelde mezhebimiz olan Hanefi mezhebinin kurucusu İmamı Azam (ra) hazretlerinden bir kıssayı hatırlatarak yazımı sürdürmek isterim:

"Büyük bir alim, İmam ve mezhep kurucusu olan, aynı zamanda Küfe şehrinde tüccarlık yapan İmamı Azam efendimizin dükkanına, elinde bohça ile bir hanım gelir ve bohçasından ipekli bir elbise çıkarıp satmak istediğini İmamı Azam hazretlerine söyler.

İmamı Azam hazretleri henüz bir şey söylemeden hanım elindeki ipekli elbise için 100 dinar istediğini beyan eder.

İmamı Azam: "Bu elbisenin değeri iki yüz altından fazla eder daha fazla istemelisin der." Kadın:

"Bana yüz dinar kafidir (yeterlidir)der. İmamı Azam hazretleri: "yüz dinardan fazla eder, deyince kadın: İki yüz dinar olsun der.

İmamı Azam efendimiz:

"Hanım, der. Elbisenizin değeri iki yüz dinardan da fazladır. Daha çok istemelisin. der. Kadın: "Çok rica ederim, benimle alay mı ediyorsunuz Ben yüz dinara satmaya razıyım siz onu verin yeter."

İmamı Azam efendimiz:

"Hanım hanım der. Ben sizin bilgisizliğinizden faydalanıp bu elbiseyi değerinden ucuza alırsam yarın Allah benden sorar.

Sevgili peygamberimiz (sas) buyurmuştur: