Dünyanın en zor şeyi okumak olsa gerek ki kitap, ihtiyaç listelerinde yer almaz. Kitaba yakın ülkeler var.

Onlar söz sahibi zaten... Bizde bu kitap işi her şey bittikten sonra -eh işte haydi o da olsun diye- iki yüz yirmi ikinci sırada yerini alır.

Cehaletin en önemli fotoğrafını burada görürsünüz.

Çocukluğumdan biliyorum birine "kitapsız" dendiğinde iş kavgaya doğru uzanıyor demekti. Sonra bu nerdeyse unutuldu. "Kitapsız" demek hiçbir ölçüsü, terazisi, adaleti, bilgisi olmamak demekti. Cehaletin mücessem, müşahhas hâli demekti. Cehalete dokunabilirdiniz. Kimse üstüne alınmazdı elbet.

Dünya hızla silahlanıyor ama pek öyle kitaplanmıyordu.

Bir öğretmenin dişe dokunur kitaplar tavsiye etmesi cesaret istiyordu. Kitap korkunç bir şeydi. İçinde ne var, diyen ezici bakışların muhatabı olmak kolay değildi.

Cehaletin böyle bir tehlikesi yok gözüküyordu.

Bütçelerin çok büyük kısmını devletler silaha ayırıyordu. Bana kalsa hepsini gömerdim toprağa. Nasıl olsa ölümlü dünya... Bir gün gideceğiz zaten; savaşa ne gerek!

Silahların düzelttiği dünya var mı

İnsanlık silahların bu ateşli gölgesinden kurtulamıyordu. Bu yüzden cehalet tahtından inmiyordu.

İki satır yazı yazamayınca...

Derdini vurgulu, kurgulu anlatamayınca dünya gürültüye teslim oluyordu.

"Vasat" bir dünyaya ihtiyacımız vardı.

Ne Haydar Ağa ne de Haydo... Haydar'dı aramamız gereken... Onu bulamıyorduk kolay kolay.

Doğduğum yerden uzaklara gittiysem... sebebi kim

Cehalet!

Beni yerimden yurdumdan eden de bu... Anadan, yârdan ayıran...

Eylüldü...

Yapraklar dallarından sıyrılırken ben de bir sonbahar yaprağı gibi savruldum. Yarı çocuk yarı gençken...

Bin bir türlü heyecan, ürperti, korku, özlem, hasret, endişe, kararsızlık dalgalarında yola koyulmuştum.

Az gittim uz gittim; yıllar sonra baktım ki... bir arpa boyu yol gitmemişim.

Suçlu kimdi peki

Suçlu kıyamete kadar ayağa kalkmayacaktı ama o suçu işlemek onun göreviydi. Benim bir hazırlığım var mıydı

Kimdi ama o suçlu Aramızda mıydı Deccal mı, Firavun mu, Nemrut mu, şeytan mı, nefs-i emmare mi, kötü arkadaşlar mı, cehalet mi, fukaralık mı, kurslar mı, dersler mi, öğretmenler mi, hocalar mı, analar, babalar, komşular mı, yazarlar mı, idareciler mi

Çocukluğumdan beri duyarım ki kıyamete yakın Deccal ve İsa göz göze geleceklermiş hattâ. Ve avaneleri varmış herbirinin.

Deccal ve İsa...

Gelip gitti mi Gelecek mi Aramızda mı

Bunlar uzun, derin, netameli, mecazlı, teşbihli, "özel gözlüklü" konulardı. Kitaplarda her şey vardı da... yüz kişi okur, on kişi anlar, bir kişi uygular denir.

Evethayır demek sana bana kalmış.

Bir ahım ve vahım var ki okullarda, camilerde herkesin bildiği konuların dışına hiç mi hiç çıkılmaz. Herkes eline tutuşturulanı okur, çekilir kenara. Sormak yok, itiraz yok, hayır demek yok! Niye yok Yok işte! Bazı şeylerin sır gibi saklandığı da sır değildi artık. Ama o sırlar "sır" olarak kalacağa benziyordu. Benim sorularım da soru olarak...

Yıllarca kaldı. Kalacak gibi...

Annem yoldan çıkacağımdan korkardı; fazla, değişik, sorulmayan "öteki" soruları sorduğumda.

Sora sora Bağdat bulunur, diye büyütüyorlardı bizi ama sorular gelince iş değişiyordu. Çünkü soruların ya cevabı yoktu ya da korku dağları bekliyordu.

Olduk olmadık sorular sordum, soruyordum da... sonra baktım ki soracağım kimseler ortalıkta pek yok. Ezberlerinin bozulduğu anda tuhaf şeyler oluyordu. Zaman çoktan başka zamana evrilmiş de farkında değilmişim!