LGS (Liseler Geçiş Sınavı) sekiz yıldır uygulanıyor. 2025'te 719 öğrencinin tam puan yapması LGS'nin sağlıklı yapılıp yapılmadığını gündemimize soktu. Soruların çalınıp çalınmadığı, el altından önceden soruların verilip verilmediğiyle ilgili de çokça yazıldı, çizildi, söylendi. Sonuç söylentiler geride kaldı. Sular duruldu. 8. Sınıf öğrencileri merkezi veya yerel tercih sonuçlarına göre öğrencilerin %95,01'i okullara yerleştirildi.

Önümüzdeki yıl ne olacak LGS kaldırılacak mı yoksa şaibelere rağmen kalınan yerden uygulanmaya devam mı edilecek

Milli Eğitim Bakanlığı; zilsiz okul, formalı öğrenci gündemiyle meşgul. Her yıl bir milyona yakın öğrencinin girdiği LGS ve nitelikli eğitim için neler yapılmalı gibi eğitimin çekirdeğini oluşturan konular eğitim bakanlığının gündeminde yok. Kör topalda oksa LGS önümüzdeki yıl ve yıllarda da devam edecek.

Veliler ile görüştüğümüzde velilerin geçen sene kafalarda oluşan soru işaretleriyle LGS'nin dürüstlüğüne dair inançları zayıf. Çocuklarımızı hazırlayacağız ama evet aması var. Başka tercih olmadığına göre dürüstlüğüne inanıp inanmamayı bir kenara bırakıp LGS'ye çocuklar hazırlanmaya devam edecek.

O zaman da Mevlana'nın hepimizin bildiği bir sözüyle kolları sıvamak lazım:
Dünle beraber gitti cancağzım,
Ne kadar söz varsa düne ait
Şimdi yeni şeyler söylemek lazım...

LGS'ya hazırlanan öğrenciler ve onları hazırlayan ebeveynler sistemi eleştirmekle yola çıkarken sistemi eleştirmek öğrencinin moral motivasyonunu düşürmekle başlamak demektir. Mevcut sistemde en güzel LGS'ye öğrencimi nasıl hazırlayabilirim, sorusuyla yola çıkmak daha doğru olur.

Gelin sizlerle birlikte LGS'nin nasıl bir sınav olduğunu ve nasıl çalışılması gerektiği üzerine kafa yoralım.

LGS, PISA (Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı) ile eşdeğer bir sınav. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından üçer yıllık dönemler hâlinde, 15 yaş grubundaki öğrencilerin kazanmış oldukları bilgi ve becerileri ölçen, değerlendiren, sınayan ve bununla öğrencileri sıralayan bir sınav.

Bilgi ve beceri. Bu iki kelime üzerinde duralım. LGS, çocuklarını sınava hazırlayan ebeveynlerin kendi dönemlerindeki eğitim öğretim tarzından farklı bir sınav. Eğitim sistemimizde eskiden beceri yoktu. Bilgi ağrılıklı bir eğitim ve sınav sistemi vardı. Öğrencinin bilip bilmediğini sorgulayan sorular soruluyor ve sınavlar yapılıyordu.

Hoş okullarda halen bu merkezli sınavlar yapılıyor. Okullarda bilgi beceri odaklı bir eğitim yok. Bilgi ağırlıklı bir eğitim var. Ancak MEB, LGS'de bilgi ve beceri odaklı sınava öğrenciyi tabi tutuyor. Öğrenciler LGS'de kazanım odaklı öğreten soruları yapabilirken beceri odaklı yeni nesil dediğimiz soruları yapamıyor veya yapmakta zorlanıyor.
Mevcut öğretmenlerimiz de üniversiteden bilgi beceri odaklı bir eğitimle mezun olmuyor. Bu minvalde de eğitim vermiyor. MEB, öğrencilere LGS'de öğretmediğinin sorgulamasını yaptırıyor.

Buna rağmen neden LGS uygulanıyor sorusunu bir kenara bırakalım. LGS, günümüz dünyasının
öğrencide görmek istediği beceri ve bilgiye dayalı sorgulama yapıyor.

Bilgi ve beceri atbaşı istenen bir durum. Yüzde elli bilgiyi sorguluyorsa geri kalan yarısını da mevcut bilginin üstüne öğrenciden bir beceri ortaya koymasını istiyor. Ancak öğrencinin bu beceriyi gerçekleştirmesi için de doğru davranışa ve hayat biçimine sahip olması isteniyor. Nedir doğru davranış ve hayat biçimi. Bunun üzerinde duralım.

Dikkati çalınmamış öğrenci.

2000'li yıllardan sonra dijital dünyayla içli dışlı olup dijital oyunlarla ve animasyon filmeleriyle büyüyen çocukların dikkatleri yoğun ekrana maruz kaldıkları için çökmüş durumda. Son birkaç yıldır bunun farkında olan ülkeler 15 yaş altı çocuklara akıllı telefon ve sosyal medyayı kısıtlayıcı veya yasaklayıcı kararlar alıyor. Ekran ile dikkati çalınmış çocuklar LGS gibi dikkat ve uzun soluklu yoğunlaşma gerektiren sınavlarda eleniyor. Başarızı oluyorlar.
Sonuç LGS'ye hazırlanan öğrencinin elinden düşürmediği telefonu bırakıp ekrandan uzak durması gerekir.

Okuma becerisi ve okuduğunu anlama.

Dijital ekran ve animasyona maruz kalan öğrencilerde göz ve görsellik ön plana çıkıyor. Zihin arka planda köreliyor. Bilgi ve beceri odaklı LGS'nin anahtar kelimesi metni kekelemeden doğru okumak, okuduğunu düşünüp anlamak ve kısa sürede düşündüğüne doğru bir cevap vermek gerekir. Eğer öğrenci geçmişte yaşına uygun hikaye, roman okuma alışkanlığı yoksa LGS'de elenmeye yatkındır. Ancak düzenli kitap okuma alışkanlığı olan öğrenciler soruları doğru okuyup okuduğunun da kısa sürede analizini yapar. Cevap vermede mahir olur. Bu öğrenciler LGS'nin bayrağını önde taşır.

Uzun süreli masada kalıp yoğunlaşma

LG'ya hazırlanan çocuklar 13-14 yaşında kıpır kıpırdır. Yerinde durmazlar. Masada uzun süre oturup soyut bilgilere odaklanmaya yatkın değiller. Birde günümüz nesline biz ebeveynler sorumluluk verip sorumluluklarını yerine getirmeleri konusunda ısrarcı olmadığımız için sorunluluk alma konusunda da zayıflar. LGS soruları uzun süre bir noktaya yoğunlaşıp bulmaca bilmece çözer gibi soruları çözmeye yönelik. Uzun süre masada kalarak başka herhangi bir şeyle uğraşmadan kafa patlatılması gerektiren soruları çözmek için de yoğunlaşmak gerekir. En ufak bir sesle haraketle dikkati dağılan öğrencilerin LGS'de başarılı olma imkanları yok. Masada uzun süreli kalıp bir noktaya dikkatini vererek sorunları, soruları çözmeye yatkın öğrenciler LGS bayrağını dalgalandırabilir.