23 Nisan 1920 Milli Mücadele'de çok önemli bir dönüm noktasıdır. Milli Mücadele'nin halk iradesi bağlamında kurumlaşmasıdır. TBMM 103 yıl önce çalışmaya başlıyordu. O zor günleri kısaca anımsamalıyız. Osmanlı padişahının yaşadığı başkent İstanbul işgal altındadır. Sokaklarında İngiliz, Fransız, İtalyan askerleri devriye olarak dolaşıyor, tüm stratejik noktalar denetim altında tutuluyor... İstanbul'da çalışmalarını sürdüren son Osmanlı Meclisi, 16 Mart 1920'de İngiliz askerleri tarafından basılmış, milletvekilleri tutuklanarak Malta Adası'na sürgüne gönderilmişti. HALKA DAYALI MECLİS İzmir ve tüm Batı Anadolu, Yunan; Adana, Maraş ve Urfa; Fransız askeri güçlerinin işgali altındaydı. İşte bu koşullarda 103 yıl önce TBMM, 23 Nisan 1920'de açılıyor ve çalışmaya başlıyordu. Seçimle oluşan Meclis'in çalışmaya başlaması, Milli Mücadele'yi yepyeni bir aşamaya, halkla bütünleşen bir düzeye taşımıştır. Milli Mücadele artık halka dayalı bir Meclis'le yürütülecektir. Bu karar Mustafa Kemal'in dehasının, ileri görüşünün bir ürünüdür. Meclis'in oluşması ve açılmasının temeli ve kökleri aslında 22 Haziran 1919 tarihinde yayımlanan Amasya Bildirisi'dir. Temel ilkeler o bildiride belirtilmiştir. AMASYA BİLDİRİSİ'NİN ARDINDAN... Mustafa Kemal, Samsun'a ayak bastığı günden itibaren Milli Mücadele'nin örgütlenmesi için çalışmalara başlamıştı. Bu, çalışmaların bağımsızlık savaşı yönünde olduğunu tespit eden İngiliz gizli servisi, Mustafa Kemal'in İstanbul'a geriye çağrılmasını istedi. İngilizlerle işbirliği yapan Padişah Vahdettin ve Damat Ferit hükümeti, 8 Haziran 1919'da Mustafa Kemal'i geriye çağırdı. Atatürk, Anadolu'ya geçeli henüz 19 ay olmuştu. Atatürk, Nutuk'ta "Yapılan geri çağırma emrine uymamıştım... Hazırlıklara devam ediyordum, şahsen asi duruma geçmiştim" diyor ve bu mantık sistemini şöyle sürdürüyor: KURUMSALLAŞMA "Bundan başka ve özellikle girişmeye karar verdiğim teşebbüs ve faaliyetlerin köklü ve şiddetli olacağını tahmin güç değildi. O halde, yapılacak faaliyetlerin bir an önce şahsi olmak niteliğinden çıkarılması mutlaka, bütün bir milletin birlik ve dayanışmasını sağlayacak ve temsil edecek bir kurul adına olması gerekli idi" (Nutuk s. 21) İşte, 2122 Haziran'da yayımlanan Amasya Bildirisi tam da bu gerekçelere dayanır. Ne deniyordu: 1. Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. 2. İstanbul hükümeti üzerine aldığı sorumluluğun gereğini yerine getirmemektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gibi gösteriyor. 3. Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. 4. Her sancaktan 3 temsilci seçilerek Sivas'taki toplantıya gelmelidir. İşte Erzurum Kongresi, Sivas Kongresi, ardından 23 Nisan 1920'de TBMM'nin açılışı Atatürk'ün Amasya Bildirisi'nde belirttiği bu kararın sonucudur. Mücadele kişiselleşmeden çıkarılıyor, kurumsallaşmaya gidiliyordu. BAĞIMSIZLIK SAVAŞI VE DEMOKRASİ Meclis'in açılış günlerinde önce düzenli ordu kuralım, sonra Meclis olsun diyenlere Mustafa Kemal, "her şeyden önce Meclis" ve "Meclis, teori değil en büyük gerçektir" diyordu. 23 Nisan 1920'de Meclis açılınca Kuvayı Milliye ve Milli Mücadele yepyeni bir aşamaya ulaştı. TBMM, kendine özgü bir yönetim modeli oluşturdu. Tüm güçler, yasama, yürütme, bazı durumlarda yargı yetkileri Meclis'te toplandı. Anayasa hukukunda bu modele "meclis hükümeti" sistemi adı verilir. Meclis'te her düşünce özgürce konuşuluyor ve tartışılıyordu. "TBMM'nin hem ideolojik, hem de kurumsal açıdan demokratikleşmede bir zirveye tırmanış olduğu açıkça görülür." (Bülent Tanör, Kurtuluş-Kuruluş, s. 116) SAVAŞTA DEMOKRASİ Seçimle oluşan Meclis'te asker, sivil, bürokrat, çiftçi ve yerel liderlerden oluşan halk vardı. Tüm katmanlar temsil ediliyordu. Olağanüstü zor koşullara karşın