Anayasa Mahkemesi 5.03.2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Esas No: 202312, Karar No: 202412 No'lu kararı ile sendika üyesi memurlara ödenen toplu sözleşme ikramiyesiyle ilgili kritik bir karara imza attı. 15 Mart tarihli maaş bordrolarında AYM Kararının sonucu yansıdı. Böylece 2 milyonun üzerindeki sendikalı personel hayal kırıklığına uğradı. Bu yazımızda konuyu açıklamaya ve çözüm üretmeye çalışacağız.lAYM'NIN IPTAL ETTIĞI DÜZENLEMEDE NELER YER ALIYORAnayasa Mahkemesi 5.03.2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Esas No: 202312, Karar No: 202412 No'lu kararı ile sendika üyesi memurlara ödenen toplu sözleşme ikramiyesi ile ilgili önemli bir karara imza attı. Karar esas itibarıyla eşitliğe aykırı bir düzenlemeyi iptal temeline dayanmaktadır.Milyonlarca kamu görevlisini ilgilendiren bir düzenleme yapılırken çok boyutlu düşünülmesi gerektiğini ifade etmemiz gerekiyor. İptale konu düzenleme ise adeta beni iptal et dercesine bağırıyordu. Özellikle küçük sendikalardan üye kaçışına zemin hazırlayan yüzde iki sınırı kabulü zor bir düzenlemeydi. Nitekim sendikaların ısrarla toplu sözleşme metinlerine koydurmaya çalıştığı dayanışma aidatı düzenlemesi de eşitlik ilkesine aykırılık içerdiği için Danıştay tarafından sürekli olarak iptal edilmekteydi. Dolayısıyla dayanışma aidatına yargının baktığı pencereden bakarak eşitlik ilkesine aykırı düzenlemelere kapı aralanmamalıydı. Ancak olan oldu ve şimdi ileriye bakmak ve bu soruna çözüm üretmek gerekiyor.İptal edilen düzenleme 375 sayılı KHKnin İkinci fıkrasının birinci cümlesidir. Yani 375 sayılı KHK'nin ek 4'üncü maddesinde yer alan; "Kamu görevlileri sendikasının kurulu olduğu hizmet kolunda sendika üyesi olabilecek toplam kamu görevlisi sayısının en az yüzde ikisini sendika üyesi kaydeden kamu görevlileri sendikalarına üye olup aylık veya ücretinden üyelik ödentisi kesilen kamu görevlilerine ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarında aylık veya ücretleri ile birlikte toplu sözleşmeyle belirlenen tutarda toplu sözleşme ikramiyesi ödenir" cümlesi iptal edilmiştir. İptal sonucunda da toplu sözleşme ikramiyesi alan personel bu haktan mahrum kalmış sadece toplu sözleşme desteği alır hale gelmiştir.Büyük sendikalar küçük sendika üyelerini sadece toplu sözleşme desteğine mahkum etmek isterken gelinen noktada kendi üyeleri de toplu sözleşme desteğine mahkum edilmiştir.lAYM KARARINA GÖRE TEKRAR TOPLU SÖZLEŞME IKRAMIYESI GETIRILMESI ZORLAŞTIAnayasa Mahkemesi kararında toplu sözleşme ikramiyesi düzenlemesiyle ilgili önemli ifadelere yer verildiğini görüyoruz. Kararda öne çıkan en bariz ifadeler şunlardır:1- Eşitlik ilkesine aykırı düzenlemeler yapılamaz.2- Sendika üyesi olan ve olmayanlar arasında farklı düzenlemeler getirilemez.3- Kamu görevlileri dolaylı yollarla da olsa sendika üyeliğine zorlanamazlar.Kararın ilgili kısımlarına aşağıda yer vereceğiz.Dava konusu kuralın gerekçesinde kamu çalışanlarının işveren karşısında dengeli bir toplu pazarlık süreci yürütebilmelerini temin edebilmek için daha güçlü bir kamu görevlileri sendikacılığı oluşmasına katkı sunulmasının amaçlandığı belirtilmiştir. Öte yandan dava konusu kuralla üye sayısı belirli bir oranın üzerinde olması sebebiyle toplu sözleşme sürecine etkisi ve katkısı daha fazla olabilecek sendikaların üyelerine toplu sözleşme ikramiyesi alma hakkının tanındığı kabul edilebilirse de bu durum üye sayısı kuralda belirlenen oranın altında kalan sendikaların üyelerinin maddi nedenlerle üye sayısı kuralda belirtilen oranın üzerinde olan sendikalara üye olmaya yönelebilecek olmaları pahasına meşru görülemeyeceği açıktır. Üyelerinin menfaatlerini etkili bir şekilde savunan güçlü sendikaların ortaya çıkabilmesinin sendikalar arasında rekabetin sürmesine bağlı olduğu da ortadadır.Kuralla kamu görevlileri sendikasının kurulu olduğu hizmet kolunda sendika üyesi olabilecek toplam kamu görevlisi sayısının en az yüzde ikisini üye kaydeden kamu görevlileri sendikalarına üye olma zorunluluğu öngörülmemiştir. Buna karşın toplu sözleşme ikramiyesinin sadece bu sendikalara üye olanlara ödeneceğinin öngörülmüş olmasının bu sendikalara üye olmaya zorlayıcı, dolayısıyla yeni sendikaların kurulabilmesini ve çalışanların dilediği sendikayı seçebilmesini fiilen engelleyici nitelik taşıdığı açıktır. Bu itibarla anayasal yönden objektif ve makul bir temele dayanmayan kuralın sendika hakkı bağlamında eşitlik ilkesiyle bağdaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır.Öte yandan Anayasa'nın 51. maddesinde güvence altına alınan sendika hakkının negatif boyutu sendika üyesi olmayan çalışanları sendikaya üye olmaya doğrudan veya dolaylı olarak zorlayan düzenlemeler yapılmasını da yasaklamaktadır.lYAPILAN DÜZENLEMELER SENDIKA ÜYELIĞINE DOLAYLI DA OLSA