Üst düzey bürokratların görevden alınmalarında yaşanan sorunlar ve çözümleri

Bugünkü yazımızda Cumhurbaşkanı kararnamesi ile atanılan görevlere yapılan atamalar ve görevden almalarda yaşanan sorunları ve çözüm önerilerini açıklamaya çalışacağız.Üst kademe kamu yöneticilerinin atamasındaki ayrıntılar3 sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde üst kademe kamu yöneticilerin atamalarına ilişkin usûl ve esaslar ile kamu kurum ve kuruluşlarında atama usûl ve esasları belirlenmiştir.Yine bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere Cumhurbaşkanı kararıyla, (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere Cumhurbaşkanı onayı ile atama yapılacağı belirtilmiştir.Ancak Kararnameye göre atama onayı ile atama kararı arasında nasıl bir fark olduğu veya usulünün nasıl olacağı belirtilmemiştir. Uygulamada onay alınması halinde onaya sunulan atama kararnamesinde teklif ve onay makamının olması gerekmektedir. Bu zamana kadar çıkarılan atama kararnamelerinde bu ayrımı göremedik. Dolayısıyla atama onayı ile atama kararının Resmi Gazete'de yayımlanan metninde bir ayrıma gidilmemiştir.Uygulamada atama yapılması istenen üst kademe kamu yöneticilerinin ilgili bakanlıklarca teklif yazıları Cumhurbaşkanlığına iletilmektedir. Ancak bu durum bir teklif olarak görülmemelidir. Çünkü bu durumun teklif olabilmesi için teklif olmadığında atamanın yapılamaması gerekmektedir ki böyle bir şey hukuken söylenemez. İlgili bakanlıklardan atamalarla ilgili teklif yazısı gitmesinin sebebi ise şartları taşımayanların atanmasını önlemektir. Yani üst kademe kamu yöneticilerinin atamalarında tek yetkili Cumhurbaşkanıdır.Teşkilat kanunlarındaki atama yetkileri kaldırılmıştır3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde yer alan cetvellerde sayılmayan kadro, pozisyon ve görevlere, ilgili Cumhurbaşkanı yardımcısı, bakan veya atamaya yetkili amirler tarafından atama yapılmaktadır.Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakan bu yetkisini alt kademedeki yöneticilere devredebilmektedir. Daha önce görevden alınan üst kademe kamu yöneticilerinin ataması da Cumhurbaşkanı tarafından yapılmaktaydı. Ancak başka bir göreve atanmak üzere atanacaklar için uygulamada ciddi problemler çıkınca bu yetki ilgili bakanlara bırakılmıştır.Görüleceği üzere kamu kurum ve kuruluşlarının teşkilat kanunlarındaki atama yetkilerini düzenleyen maddeler genel olarak yürürlükten kaldırılmıştır.Üst kademe kamu yöneticisinin tanımı yapılmamıştır1982 Anayasasının 104 üncü maddesinde; Cumhurbaşkanının üst kademe kamu yöneticilerini atayacağı, görevlerine son vereceği ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenleneceği belirtilmiştir.Yani üst kademe yöneticilerinin kimler olacağı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine bırakılmıştır. 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde ise üst kademe kamu yöneticilerinin tanımı yapılmamış sadece eki cetvellerde tek tek sayılarak tespit yöntemi uygulanmıştır. Dolayısıyla Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle cetvellerde yer alan unvanlar hem arttırılabilir hem de azaltılabilir.Bize göre üst kademe kamu yöneticisinin kapsamlı bir tanımı yapılarak çözüm üretilmesi daha isabetlidir. Ancak yapılacak tanımın da kısıtlayıcı unsurlar içereceği unutulmamalıdır.Atama ve görevden almalarda niçin sorun yaşanıyor3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlerin boşalması hâlinde rektörler bakımından Yükseköğretim Kurulu Başkanı, diğerleri bakımından ilgili Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan tarafından görevlendirme yapılabileceği ve bu görevlendirmelerin aynı gün Cumhurbaşkanlığına bildirileceği belirtilmiştir.Görüleceği üzere (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlerin boşalması hâlinden bahsedilmektedir. Yani bu cetvelde yer alan bir genel müdürlük boşalmadan yerine vekaleten görevlendirme yapılamayacağı açıkça görülmektedir. (II) sayılı cetvelde yer alan kadro veya pozisyonların boşalmasından ise hiç bahsedilmemiş olup, bunların boşalması halinde ise ilgili bakanlar veya atamaya yetkili amirler tarafından vekaleten atama yapılamayacaktır.Hal böyleyken birçok genel müdürün veya daha üst görevlerde bulunun üst düzey kamu yöneticilerinin görevden alınmak istendiğinde bakanlık özel kalem müdürlüklerine görevlendirildikleri ve yerlerine de vekaleten atama yapıldığı görülmektedir. Kaldı ki II sayılı cetvelde yer alanların yerine ilgili bakanların veya atamaya yetkili amirlerin vekaleten atama yetkisi de bulunmamaktadır.Normal şartlarda görevden alınmak istenen bir kişinin yerine vekaleten atama yapma yetkisi kadro veya pozisyon boşalmadığı sürece