Daha önceki yazılarımızda personel ve teşkilatlanma konularında kamu kurumları arasındaki dağınıklıktan bahsetmiş ve çözüm önerilerimizi sıralamıştık. Ancak gelinen noktada dağınıklık hala devam ediyor. Sadece İnsan Kaynakları Ofisi kapatıldı. Dağınıklık ister istemez sorunların çözümüne de olumsuz olarak yansımaktadır. Bu yazımızda konuyu tekrar açıklamaya çalışacağız.

Dört yıldır eylem planındaki taahhütler yerine getirilemedi

Kamu personel iş ve işlemlerdeki dağınıklık bilindiği için 21.03.2021 tarihli Ekonomi Reformları Eylem Planı'nda kamu personeline dair iş ve işlemlerin tek bir idare tarafından yürütülmesi sağlanacaktı. Aradan geçen koskoca 4 yıla rağmen maalesef ciddi bir gelişme olmadı. Adeta işlerden sorumlu kurumlar biri birlerinin gözlerine bakıyorlar.

Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde kamuda insan kaynakları yönetimine ve teşkilatlanmaya yönelik olarak 5 kurum ve bu kurumların bünyesinde bulunan en az genel müdürlük düzeyindeki 8 ayrı birim yetki kullanmaktadır. Bu kurumlar ve birimler şunlardır:

1- Hazine ve Maliye Bakanlığı. 2- Cumhurbaşkanlığı (Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü, Mevzuat Genel Müdürlüğü). 3- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Çalışma Genel Müdürlüğü). 4- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Şehit Yakınları ile Gaziler Genel Müdürlüğü, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü). 5- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü).

Daha önce mülga Devlet Personel Başkanlığı ve Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen süreç, yeni sistemle birlikte 5 kurum bünyesinde 8 ayrı birim tarafından yürütülmektedir. Bu durumun makul olduğunu kimse izah edemez. Hele hele Cumhurbaşkanlığı bünyesinde yer alan 3 birimin teşkilat ve personel işlemlerinde ayrı ayrı yetki kullanması izahı zor bir durumdur. Ayrıca, böyle bir sistemde işlerin karışması ve sahipsiz kalması da kaçınılmazdır. Daha açık ifadeyle bir işe ne kadar çok kurum karışırsa işler o kadar karışacaktır. Şu an belirtilen dağınık yapı nedeniyle kamu kurumları ve sendikalar yaşadıkları sorunlara muhatap bulmakta zorlanmaktadır.

Bu nedenle, kamu personel yönetimine ve teşkilatlanmaya ilişkin iş ve işlem yapacak kurumlar arasında uygulama birliğini sağlayacak, sorunları hızlı bir şekilde çözecek ve sistem kurmak için tüm görevlerin tek bir kurumda toplandığı yeni bir yapılanmaya ihtiyaç duyulduğu açıkça hissedilmektedir.

Geçmişte hazırlanan MEHTAP ve KAYA raporları gibi bilimsel yöntemlerle hazırlanacak çalışma raporları ile teşkilat ve mevzuat düzenlemelerinin yapılması, sonrasında ise yapılacak reformla strateji belgesi ve eylem planı oluşturulmasının elzem olduğu açıkça görülmektedir.

Teşkilatlanmada gerekli analizlerin yapılmasında geç kalınmamalıdır

Özellikle somut bir şekilde bakanlıkların birleşmesinde ve ayrılması ile kamu kurumların açılması ve kapatılmasında bu konuya şahit olunmaktadır. Bir bakıyorsunuz bakanlıklar birleşiyor, sonra ortaya çıkan sorunlar nedeniyle tekrar eski haline getiriliyor. Gerekli analizler yapılmadan kamu kurumlarının ayrılması, birleşmesi ve genişletilmesi ister istemez kamu kaynağı israfına neden olmaktadır. Bu nedenle teşkilatlarda yapılacak değişiklikler günlük kararlardan ziyade çok ciddi analizler sonucunda yapılmalıdır.

Son olarak bizimde uygulamalarını sık sık eleştirdiğimiz İnsan Kaynakları Ofisi bir anda kapatıldı. Doğrusu bizimde şaşırdığımızı ifade etmemiz gerekiyor. Bu nedenle teşkilatlanmada ve personel konularında otorite bir kuruma ihtiyaç bulunmaktadır. Bu kurumun adından ziyade üstleneceği fonksiyon önemlidir.

Kurumların açılması ve kapanmasında kamu kurumlarının ifa ettikleri hizmetlerin aksaması, kurumsal hafızanın kaybı, personelinin adaptasyon sorunlarının yanında, kurumun merkez ve taşra birimlerinin tabela ücretleri, kurum adına baskılı kağıtlar, dosyalar, kıyafetler ve kitaplar dahi dikkate alındığında çok büyük maliyetler oluştuğu görülecektir.

Son dönemlerde kamu kurumlarında sürekli büyüme göze çarpmaktadır. Bu büyüme hem teşkilat olarak hem de mekânsal olarak gerçekleşmektedir. Çok küçük birimlerin yıllarca faaliyetini devam ettirirken bir anda genel müdürlüğe dönüştürüldüğüne şahit olduk. Büyümeye niçin gerek duyuldu sorusunun bilimsel esaslara dayanması gerekmektedir.

Teşkilat, kamu görevlisi ve siyasi irade arasındaki uyum sorunu

Teşkilat, kamu görevlisi ve siyasi iradeden oluşan sacayağı arasında ne kadar uyum sağlanırsa, kamu yönetiminde etkinlik ve verimlilik o kadar artacaktır. Şuan bu sacayağında ciddi sorunlar yaşanmakta olup anlık kararlarla çözüm üretilmeye çalışılmaktadır. Anlık kararlar ise başka sorunlara yol açmaktadır. Bina yapımında olduğu gibi temel ne kadar sağlam olursa kurulacak bina da o kadar sağlam olacaktır.