Türkçeleşmiş Kelimeler Meselesi-3

İsmâil Hâmi Dânişmend'in yazısına devâm ediyoruz:

7- (Ayn sesinin imaleye dönüşü): i'dam: îdam, ta'ciztâciz, ta'riftârif ve tesri'tesrî gibi.

8- (Ses ilavesi): Kehribarkehlibar, temennatemennah v.s. gibi.

9- (KısaltmaAbreviation): özel isimlerde MuhammedMehmet, MustafaMustâ, FatımaFatma, AişeAyşe, HadiceHaççe gibi; Cins isimlerinde: serbestserbes, rastras, bad-i havabedava, üstadusta, çekürastçapraz, cüvanmerdçömerd, istiftahsiftah, gaşiyehaşa v.s. gibi.

10- (Ses takdim tehiri): Metathese): Nimtenemintan, mey'usme'yus, rasuhtrastık, iştehaiştah gibi.

11- (Başa bir ses ilavesi): Prosthese): Limonilimon, rafıraf, robaurba v.s. gibi, bilhassa Anadolu lehçesinde "l" ve "r" sesleriyle başlayan kelimelerde tesadüf edilir.

12- (Müfretleştirme): Evliya, akraba, tüccar, elbise, kibar, hademe, ahlâk, halayık, ejderha, hayrat, usul v.s. kelimelerinin çoğul yerine tekil kullanılması gibi.

13- (YakıştırmaAttroction): "alâim-i sema" yerine "ineğim sağmaeleğim sağma", "Pertevsuz" yerine "perdahsız" ve topçulukta "Balliamezza" yerine "balyemez" v.s. gibi.

14- (KıyasAnalogie): Arapçanın "Felekzede" manasına "Mefluk" kelimesinden uydurulan "Felâket" ve Acemcenin "Nazik" kelimesinden Arap kaidesine göre yapılan "Nezaket" şeklindeki "Calquetaklit"lerde olduğu gibi.

15- (Türkçe kelimelerle terkip): "badbaz" yerine "yelpaze", "maslahat gülzar" ("maslahatgüzar" olsa gerek. A.T.Ç.) yerine "işgüzar" ve bu gibi kıyasen "emekdar" ve "eldiven" şekillerinde olduğu gibi.

16- (Telaffuz yazılışı): Işkaşk, ıyalayâl, hıyâlhayâl, kındilkandil, kınterkantar, hisaphesap, peşimanpişman v.s. vaziyetlerinde olduğu gibi.

17- (Kinaye, teşbih, teşmil tezyif gibi sebeplerle mâna değişmesi): Arapçada "Dünya zinetleri" manasına gelen "muzahrafat"ın türkçede "süprüntü" yerine; "teyze" manasına "hala"nın "baba kızkardeşi" yerine; "din" manasına "Millet"in "Ulus" yerine, "akşam karartısı" manasına "şafak" kelimesinin "sabah ağartısı" yerine ve Acemce "ön" manasına "pîş" kelimesinin de "peş" şekliyle "arka" yerine kullanılması gibi.