Öyle kirli ve inançsız bir zamandayız ki insan güzel fıtratından soyuluyor ve aşağıların aşağısı bir varlık şekline doğru evriliyor. İnsanın en ulvî hususiyeti olan dil, kalb, yürek ve derûn kelimelerinin karşılığı olan gönül, irfanî mânâda şehir yok olmakta... Çok söylenen bir söz: İnsan şehri yapar, şehir de insanı yapar. Şehir kalbin aynasıdır. Modernizmin işgaline uğrayan şehirlerimiz kalbimize ayna olmaktan çıkalı çok oldu. Vahşî ve îmansız modernizm gönül şehirlerimizi de vurup talan ediyor. İnsanın eşref fıtratını paçavraya çeviren, kalbini ve îmanını taşlaştıran Allahsız modernizmin ifsadından ve inançsız şehirlerinden kurtulmak istiyorsak, bir velînin şehrine, yâni gönül dergâhına varıp yeniden yapılmalıyız. Bozulmuş ve kemâlatını kaybetmiş kalbimizin yeniden yapılması için bir mürşidin inşa ettiği şehirde ikamet etmenin vakti geldi. Gideceğimiz dil, yâni gönül şehri çok. Yûnus Emre, Mevlânâ, Fuzûlî gibi dil şehrinin ulularının dergâhında kalbimizi imar ettikten sonra bu kez de Hacı Bayrâm-ı Velî'nin dil şehrinde kalbimizi imar etmeliyiz. BU ŞEHRE "BİLMEK", "BULMAK", "OLMAK" İÇİN GİDİLİR Velî zatın "Ben dahî bile yapıldım" dediği bu şehirde insan nasıl yapılır Bu şehir nasıl bir şehirdir Prof. Dr. Ethem Cebecioğlu'nun "Hacı Bayram Veli" (Kültür Bakanlığı Yayınları) adlı kitabından tahsil ettiğim bilgilere göre hem müderris hem mutasavvıf olan Hacı Bayrâm-ı Velî kalplerin tamiri, yâni insanın yapılması için kendi dil şehrini inşa etmiş. Bu şehir din diliyle örülmüş ve inşa olmuş. Velî zatın dil, yâni gönül şehrinde yaşamak üç esasa dayanır: "Bilmek", "bulmak", "olmak." Kendini bilip Rabbine ulaşmak; nefisle savaşarak Allah'ı bulmak; bir mürşidin rehberliğinde seyr u sülük etmek, yâni yola girmek ve yol tamamlanınca olmak... "NÂGEHÂN OL ŞÂRA VARDIM OL ŞÂRI YAPILIR GÖRDÜM" "Çalabım bir şâr yaratmış iki cihân âresinde Bakıcak dîdâr görünür ol şârın kenâresinde Nâgehân ol şâra vardım ol şârı yapılır gördüm Ben dahî bile yapıldım taş ü toprak âresinde Ol şârdan oklar atılır gelir ciğere batılır Ârifler sözü satılır ol şârın bazâresinde..." Şerhinden, yâni açıklamasından anladığım kadarıyla, velî zatın "İlâhî Taksim" adlı şiirinde yer alan bu mısralarında nefsin ve kalbin temizlenmesinde seyr ü sülûka, yâni bir mürşide bağlanmanın, bir yola girmenin usûl ve âdâbı anlatılıyor. Şârdan yani şehirden maksat insanın kalbidir, gönlüdür. Kalb, Beytullah, yâni Allah'ın evi Kâbe'dir. Velî zat bir hâlden bir hâle geçtiğini, kalbin "iki cihân arasında" olduğunu, insanın maddî ve mânevî, ulvî ve süflî yönlerine işaret ediyor.Ansızın o gönül denilen şehre vardığını, o şehri yapılır gördüğünü, kendisinin de o taş ve toprak arasında yapıldığını aanlatmaktadır. Yola girme tâlimini şeyhi Somuncu Baba nam Şeyh Hamîd-i Velî'nin dergâhında yapan velî zat "Nâgehân ol şâra vardım ol şârı yapılır gördüm Ben dahî bile yapıldım tâş u toprak arasında" mısralarıyla kemâlata ulaştığını, kalbinin imarının tamamlandığını, gönül şehrinde muhabbet, marifet ve hakikat meyvelerinden tattığını, ilâhî sırlara vâkıf olduğunu anlatıyor. (a.g.e., s.42) ŞÂR ŞEHİRDİR, ŞEHİR GÖNÜLDÜR Tasavvuf dilinde gönlün şehre benzetildiğini irfanımıza âşina olanlar bilirler."Şâr" şehir demektir. Medeniyetin merkezi olan "şâr" insan bedenin merkezi olan gönüle benzetilir. Velî zatın "şehir" den kastı "Ol şâr dediğüm gönüldür" mısraında ifade ettiği üzere gönüldür, kalbdir. Taş ile insanın kalbinde bulunan menfîliği ve sertliği, toprakla yumuşaklığı ve iyiliği ifade edilmektedir. Maddî şehrin inşası için taşlar ne kadar önemliyse, gönül şehrinin inşası ve imarı için de tövbe, zikir, tefekkür tevekkül, sabır, şükür ve ibadet de o kadar önemlidir.Maddî şehir nasıl imar ediliyorsa, gönül şehri de yeniden imar edilip yapılmalıdır. Allah'a muhabbet duymak, Allah'ın tecellilerini müşâhede etmek, yâni görmek ve Allah'ı sıfat ve isimleriyle tanımak bilgisi olan mârifet gibi hâller gönül denilen şehirde tahsil edilir ve yaşanır.(a.g.e., s.42) GÖNÜL ŞEHRİNİN İNŞASINDA MÜRİD OLMAK