Büyüdükçe kaybedilen şeyler

AHMET CAN KARAHASANOĞLU

İnsan, hayatın henüz başındayken her şeyi kontrol edebileceğini sanır. Zanneder ki kaderin seyri, kendi arzularının kontrolündedir. Oysa büyümek; kalemin aslında başkasının elinde olduğunu fark etmektir. Ve bu fark ediş, insanın ilk uyanışıdır.

Büyük İslam mütefekkiri Gazzâlî, bu hakikati ne güzel anlatır:

Kağıdın üzerinde yürüyen bir karıncayı düşünün. O karınca, kalemi tutan eli göremez.

O eli hareket ettiren beyni, o beyni var eden iradeyi hiç göremez. Sadece kalemin hareketini görür ve faili kalem sanır. Oysa kalemi hareket ettiren el, eli yönlendiren şuur ve o şuura hayat veren kudret bambaşkadır. İnsanın durumu da bu karıncadan farksızdır. Kalemi kendi elinde sanır; oysa her harfin ardında Allah'ın muradı vardır.

Bu karınca misali tıpkı çocukluktaki varoluşun en saf haline benziyor. O dönemde berraklık, tutarlılık, anlam arayışı gibi kesin bir ayrım yoktur. İyiyle kötünün sınırını anlık olarak değiştirebilir çocuklar. Umut ve korku duygularını büyüdükçe kaybeder insan. Artık tüm duyguların renkleri birbirine karışır. Artık dünyayı değil, kendi iç pusulasını bile okuyamaz olur.

Büyümek, bir bakıma kendine olan güvenini yitirmektir.

Bir anda fark edersiniz: Kaybettiğiniz şey sadece zaman değil; bir zamanlar gerçekleştirmek için uzun uğraşlar verdiğiniz tüm ihtimallerdir. Çocuğun içinde binlerce benlik yaşar; yetişkin, o benliklerden sadece birini taşır, diğerlerini sessizce toprağa gömer.

Ve bir noktadan sonra, hayat, "olunamayanların" yasına dönüşür.