Önce bütün ilâhiyatçıların ve hatta Diyanet İşleri Başkanlığı'nın güncel ana sorusunu soralım:

Yapay zekâ Kur'ân tefsiri yazabilir mi

Yazar elbette. Ama âlim ve fazıl bir mü'min olarak mı yoksa bir müsteşrik olarak mı yazar

Yapay zekâya "bir Müslüman âlimi gibi davranarak bir tefsir yaz" dense bunu da yapar. Ama komutu veren de dahil herkes bilir ki o eseri "İslâm âlimi olarak" değil, "İslâm âlimi gibi davranarak" yazmış olur.

Bu eserdeki bilgilerden "ansiklopedik bilgi" olarak istifade edilebilir, ama hakiki Kur'ân ilmi olarak istifade edilebilir mi, işte bu tartışılır.

Bir mümin âlim ya da ilim heyeti tarafından kurgulanan ve başkalarının el karıştırmadığından birilerinin emin olduğu bir yapay zekâ proğramına "tefsir yazarken sadece eskiden yazılmış olan şu şu tefsirlerden ve bir de şu web sayfasındaki bilgilerden faydalan" diye komut verilse yine de ortaya çıkan esere herkesin şüpheyle bakma hakkı olur.

Zira öncelikle bu da bir insan eseridir ve üstelik sun'i bir insan eseridir. Üstelik bu eseri telif eden yapay zekânın arkasındaki eli ve aklı görmek konusunda bir şüphe ve endişe hep olacaktır.

Şimdi gelelim birinci soruya doğrudan bağlı olan diğer soruya:

Kur'ân'ın bilhassa imana ait derslerinin bu çağdaki en tesirli ve belki de tek tefsiri durumundaki Risale-i Nur Külliyatını şerh etme işi yapay zekâya yaptırılabilir mi

1. Yapay zekâ Külliyat'ın içindeki iç atıfları bulup aktif link yerleştirme işini yapabilir mi

Evet. Belli ölçüde yapabilir. Ama mutlaka bir insan aklının kontrolü gerekir.

2. Yapay zekâ, lügat manalarını metnin bağlamına uygun olarak ayıklayıp yerine yerleştirebilir mi

Evet, yine insan aklı yardımıyla bunu başarması daha kolaydır.

3. Yapay zekâ, ayetlerin, hadislerin ve Arapça-Farsça ibarelerin tercümesini yapabilir mi

Evet, bunu da yapabilir ve hem de kolaylıkla yapar.

4. Yapay zekâ metinde geçen yer ve kişi adlarının ve tarihlerin açıklamasını yapabilir mi

Evet, bilhassa "Portreler" gibi basılı kaynakların da yardımıyla bunu da kolaylıkla yapabilir.

5. Yapay zekâ metinde geçen olayların ayrıntılı izahlarını yapabilir mi

İşi zorlaştı: Bu izahlar için konunun uzmanı sayılabilecek "abiler"e ihtiyaç duyacaktır. Doğru izahları ancak onların yardımıyla yapabilir.