En son 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren net asgari ücret 17 bin 2 TL olarak uygulamaktadır. Aradan henüz 4 ay kadar zaman geçmesine rağmen yüksek enflasyon karşısında şimdiden 18,72 oranında eridi.

Hâl böyle iken alım gücü gerileyen başta 8 milyona yakın asgari ücretli ile asgari ücrete yakın ücretle geçinmek zorunda kalan diğer ücretlilerle birlikte 50'yi aşkın işçi temmuz ayında asgari ücrette oluşan erimenin telafi edilip edilmeyeceğini merak etmeye başladı.

Bu minvalde çok sayıda okurumuz önümüzdeki temmuz ayında asgari ücretin zamlanıp zamlanmayacağı hususunda meraklarını gazetemize ve sosyal medya hesaplarımıza iletti. Okurlarımızın merak ve beklentilerini asgari ücretin tarihsel serüveni ve istatistikler muvacehesinde cevaplamaya çalışacağız

88 YILLIK GELENEK

Sosyal ve iktisadi açıdan büyük bir ehemmiyete haiz olan asgari ücret, 1936 tarihli ilk İş Kanunumuzda öngörülmüştü. Ancak fiilî uygulaması 1950'li yılların başında mahallî komisyonlar tarafından belirlenmeye başlanmıştır. 1960'lı yılların sonlarına doğru mahallî komisyonlar yerini merkezî komisyona bırakmıştır. 1971 tarihli 1475 sayılı İş Kanununda da merkezî komisyon olarak "Asgarî Ücret Tespit Komisyonu" uygulaması kabul edilmiştir. Belirtilen merkezî komisyon uygulaması hâlen devam etmektedir. Asgari ücret sanayi ve hizmetler kesimi ile tarım ve orman kesimi işçileri için daha önce "Asgari Ücret Tespit Komisyonu" tarafından ayrı ayrı olarak belirlenmekte iken 1.08.1989 tarihinden bu yana her iki kesim için tek rakam olarak belirlenmektedir. Diğer yandan 16 yaşını dolduranlar ile doldurmayanlar için ayrı ayrı belirlenirken 2014 yılından itibaren bu ayrım da kaldırılmıştır.

88 yıllık bir gelenek hâline gelen bu ücretin uygulaması, iş sözleşmesi ile çalışan ve 4857 sayılı İş Kanununun kapsamında olan veya olmayan, her türlü işçinin çalıştığı bütün iş kollarını kapsamaktadır.

İHTİYACA GÖRE YIL İÇİNDE GÜNCELLEME

Asgari ücrette oluşan erimeye binaen muhalefet parti milletvekilleri tarafından çok sayıda kanun teklifi TBMM'ye intikal ettirilmiştir. Bu tekliflere bakıldığında asgari ücretin yıl bazında kiminde 4 kez, kiminde 3, kiminde ise 2 kez belirlenip zamlanması öngörülmektedir.

Peki bu teklifler yasaya aykırı mı Diye sualler akla gelmektedir. Bu sualin cevabı geçmiş dönem uygulamalarında bulunmaktadır.

Son 23 yıllık dönemlere bakıldığında yüksek enflasyona bağlı olarak 2000-2002 yılları arasında her yıl 4 kez belirlenip zamlandığı, 2003 yılında 3 kez, 2004 yılı ve müteakip yıllarda 2015 yılına kadar her yıl 2 kez belirlenip zamlandığı görülmektedir.

2016 yılından 2022 yılına kadar olan dönemde ise enflasyonun önceki dönemlere göre nispeten daha düşük olması dolayısıyla her yıl sadece bir kez aralık ayında belirlenip güncellenmiştir. 2022 yılı ile birlikte yeniden karşımıza çıkan yüksek enflasyonun oluşturduğu tahribata binaen yılda iki kez belirlenmeye başlanmıştır.

TEMMUZDA GÜNCELLEME OLACAK MI

Hükûmet yetkilileri tarafından asgari ücretin yıl içinde ikinci kez güncellenmeyeceği defalarca kamuoyuna duyurulmuştur. Buna rağmen asgari ücrette şimdiden oluşan 18,72 oranındaki erimenin mayıs ve haziran enflasyonu beklenti anketleri de göz önünde bulundurulduğunda ilk 6 ayda 25'i aşacağı kuvvetle muhtemel hâle gelmiştir.

TÜRK-İŞ'in araştırmasına göre 2024 Nisan ayı itibarıyla açlık sınırı17.725 TL olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla cari asgari ücret daha şimdiden açlık sınırının 723 TL altında kalmıştır. Geriye kalan 8 aylık dönemde bu rakamın çok altında kalacağı aşikâr.