Gastronomi, yemek pişirmekten öte, yemek kültürünün incelenmesi ve zevk almanın bir sanatıdır. Ne yazık ki 2024 yılına gelindiğinde bile GASTRONOMİ ülkemizde tam anlamında karşılığını bulamamıştır.

Genel olarak yeme içme bilimi ve sanatı olarak adlandırılan gastronomi kelimesi, Yunanca GASTER (MİDE) ve NOMAS (YASA) sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelmiş. Gastronomi kelimesi 15. yüzyılda Fransız şair Joseph BERCHOUX 'un "LA GASTRONOMIE" isimli şiirinde de yer almıştır. Gastronomik gazeteciliğin kurucusu GRIMOD DE LA REYNIERE, 1804 yılında yayınladığı ALMANACHS DES GOURMANDS adlı eserinde, Parislilere en iyi yiyecekleri nerede, ne zaman yiyecekleri ve nasıl hazırlayacakları konusunda tavsiyelerde bulunmuştur. 1808 yılında MANUEL DES "GOURMANDS" adlı eserinde ise yakında okullarda gastronomi bölümlerinin kurulmasının şaşırtıcı olmayacağını belirterek bu kavramı bir çalışma alanı olarak tanıtmıştır. 1826 yılında Fransız avukat ve yargıç BRILLAT-SAVARIN, "A PHYSIOLOGIE DU GOÛT" adlı kitabını yayımlayarak yeni bir gastronomi kavramı geliştirmiş ve bu kavram halkın bilincinde de yer etmiştir. Kitap daha sonra İngilizce, İspanyolca ve Almancaya çevrilmiştir. LE GASTRONOME (1830-1831), LA GASTRONOMIE (1839-1841), IL GASTRONOMO ITALIANO (1866) ve LE GASTRONOME (1872-1873) gibi birçok dergiye isim konusunda esin kaynağı olmuştur (SANTICH, 2004: 176-177).

DURUMU GÖRECELİDİR

BRILLAT-SAVARIN'e göre gastronomi; insanın beslenmesiyle ilgili olan her şeyin sistematik bir incelemesidir. Amacı ise insanoğlunun mümkün olan en iyi beslenmeyle korunmasıdır. Geniş anlamıyla gastronomi, "İNSAN REFAHI VE GIDASINI İLGİLENDİREN HER KONUDA SAĞLANMIŞ KAPSAMLI BİLGİ BİRİKİMİDİR" (Altınel, 2009: 2). Kivela ve Crotts'a (2005) göre ise gastronomi "YİYECEĞİN SEÇİLMESİ, HAZIRLANMASI, SERVİS EDİLMESİ VE YİYECEKTEN ZEVK ALMA SANATIDIR.'' Gastronomi, yiyecek ve içeceklerin bütün özelliklerinin ayrıntılı bir biçimde anlaşılması, uygulanması ve geliştirilerek günümüz şartlarına uyarlanması çalışmalarını kapsayan bir bilim dalı olarak tanımlanabilir (Eren, 2007:74). Başka bir tanıma göre de "SAĞLIĞA UYGUN, İYİ DÜZENLENMİŞ, HOŞ VE LEZZETLİ MUTFAK, YEMEK DÜZENİ VE SİSTEMİDİR" (Ünlü ve Dönmez, 2008: 2).

Toplumda gastronominin yeri incelendiğinde; gastronomi ve gastronomik kültürün gelişiminde geleneksel zevklerin önemli bir yer tuttuğu söylenebilir. Gastronomik kültürün yayılması, büyük ölçüde yüksek gelir ve eğitim seviyesine sahip kişiler sayesinde olmuştur. Dünyada ender bulunan yiyecekleri tatmak için farklı ülkelere seyahat eden bu kişiler "GASTRO-TURİZM" ve "GASTRO-TURİST" kavramlarının da doğmasını sağlamışlardır. Genel olarak toplumda çağdaş gastronominin durumu görecelidir. İnsanlar ne geleneksel yemeklerle ne üst tabaka yemekleriyle ne de sadece bir ülkenin özel bir yemeğiyle ilgilenir. Toplumun gastronomi ile yakından ilgilenen her bir ferdi, bu üç kesimle bağdaştırılan yemeklerin hepsiyle; uygun yer, zaman ve mekânda ilgilenmektedir.

KULAĞIYLA YİYENLER ÇOĞUNLUKTA

Ülkemizde GASTRONOMİ 2024 yılına gelindiğinde ne yazık ki tam anlamında karşılığını bulamamıştır. Şüphesiz birçok sebebi vardır. Gastronomi okur yazarlığı ülkemizde gelişmemiştir ve -KULAĞI İLE YİYENLERİN SAYISI AĞZI ve AKLI İLE YİYENLER-den en az yüzde elli daha fazladır. Kulağıyla yemek tanımı en basit hâliyle kendine ait damağı gelişmemiş sadece doğruluğu tartışılabilir tavsiyeler ile yemek yiyenler için söylenir. Bugün ülkemizde ne yazık ki tavsiye edenlerde ciddi anlamda tavsiyeye muhtaç durumda. Hâl böyle olunca da GASTRONOMİ kelimesi maalesef süslü bir kelime olmaktan öteye gidememiştir.

Ülkemizde GASTRONOMİ demek; NİTELİKSİZ YAZILI VE GÖRSEL YAYINLAR, KONTROLSÜZ SOSYAL MEDYA, İKİ YUMURTAYI BİR SAHANDA DOĞRU DÜRÜST PİŞİREMEYEN SÖZÜM ONA GURMELER, GELENEKSEL YEMEKLER ÜZERİNDE HOYRATÇA OYNAYIP YÜKSEK MUTFAK YAPTIĞINI SANAN MUTFAK ŞEFLERİ, ÇOĞU YETERSİZ GASTRONOMİ OKULLARINDAN MEZUN OLUNCA KENDİLERİNİ MUTFAK PROFESYONELİ SANAN ÇOLUK ÇOCUK, BÜTÜN BU GERÇEKLER İÇİNDE TÜRK MUTFAĞINI dünyanın en iyi üç mutfağından biri zanneden toplum. İnsafsız bulabilirsiniz ama KIRAL ÇIPLAK. Birileri söylemeli. Elbette ülkemizde çok kaliteli mutfak şefleri, doğru mutfak eğitimi veren okullar, yetenekli kendisini geliştirmiş gurmeler de var, onlar kendilerini bilir...

YÜKSÜK ÇORBASI

MALZEMELER
1 yemek kaşığı domates salçası
1 su bardağı mantı
1 yemek kaşığı tereyağı
2 yemek kaşığı sıvı yağ
1 su bardağı haşlanmış nohut
Birer çay kaşığı kuru nane, karabiber
Tuz

HAZIRLANIŞI

Yüksük çorbası için ilk olarak yağları tencereye alınarak eritilir. Salça ve nane yağda kavrulur. Üzerine bir litreye yakın sıcak su ilave edilerek kaynamaya bırakılır. Su kaynamaya başlayınca nohutları eklenir. Son olarak mantı ve baharatları konularak karıştırılır. Mantı istenilen yumuşaklığa gelene kadar kontrollü şekilde 15 dakika kadar pişirilir. Sıcak şekilde servise sunulur.