Çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya fiilen çalıştırmadığı kişileri sigortalı olarak bildirdiği tespit edilen işyerlerinin ilk tespitte bir ay, üç yıl içinde tekrarı halinde bir yıl süreyle uygulamada olan prim teşviklerinin birçoğundan yararlanmalarına izin verilmemektedir.

Bu yaptırımdan 142017 den geçerli olmak üzere 5 kişiden fazla olmamak ve çalıştırılan toplam sigortalı sayısının 1'ini aşmamak kaydıyla çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya fiilen çalıştırmadığı kişileri sigortalı olarak bildiren işverenler istisna tutulmuştur.

Bu istisnai düzenlemelerin işverenlere olan katkısı göz ardı edilmeyecek kadar büyük olmakla birlikte, daha etkin ve eşitlik ilkelerine uygun bir şekilde yürütülebilmesini teminen uygulamada bazı değişikliklere ihtiyaç olduğu görülmektedir.

Şöyle ki,

Çalışan sayısının 1'i aşıp aşmadığının hesaplanması noktasında SGK'nın 201718 sayılı Genelgesinde yarıma kadar kesirlerin dikkate alınmayacağı, yarım ve üzerinde olan kesirlerin ise tama iblağ edileceği yönünde bir kural belirlenmiştir.

Bu kural çerçevesinde 49 ve altında sigortalı çalıştırılan işletmelerdeki 1'lik dilim, 0,01 ila 0,49 arasında kaldığından bulunan sayı her halükarda 0 (sıfır) olarak kabul edilmektedir.

Haliyle 49 ve altında sigortalının istihdam edildiği işyerlerinde, çalıştırıldığı halde sigortalı olarak bildirilmediği tespit edilen kişi sayısı 1 bile olsa bu işyerleri 1'lik dilimin altında kaldığından 49 ve altında sigortalı istihdam eden işyerleri bu istisnai düzenlemeden hiçbir şekilde yararlanamamaktadır.

Başka bir ifadeyle 500 sigortalının istihdam edildiği bir işyerinde 5 kişinin sigortalı olarak bildirilmediği tespit edildiği durumda bu işyeri prim teşvik yasaklamasına konu edilmezken, 40 sigortalının istihdam edildiği bir işyerinde 1 kişinin sigortalı olarak bildirilmediği tespit edildiği durumda bu işyeri bir ay veya bir yıl süreyle prim teşviklerinden yasaklanmaktadır.

SGK'nın 2022 yılı istatistiklerine baktığımızda;

49 ve altında sigortalı istihdam eden işyeri sayısının 2.107.671

50 ve üzerinde sigortalı istihdam eden işyeri sayısının 82.170

olduğu görülmektedir. Dolayısıyla 2022 yılı rakamlarıyla bu istisnai düzenlemeden yararlanabilecek işyeri sayısı Türkiye genelindeki işyerlerinin yaklaşık 4'üne isabet etmektedir.

Yasa koyucunun bu düzenlemeyle yalnızca 4' lük bir kesimi korumak gibi bir amacının olmadığı göz önünde bulundurulduğunda, eşitlik ilkeleri de dikkate alınarak 49 ve altında sigortalı istihdam eden işyerlerinin de bu istisnai düzenlemeden yararlanmaları gerektiği aşikardır.

Neler yapılabilir

Yasada herhangi bir düzenleme yapılmasına gerek olmaksızın 201718 sayılı Genelgede yapılacak ufak bir değişiklikle bu sorun kolayca aşılabilir.

1 lik dilimin hesaplanmasına yönelik Genelge ile getirilen kuralda, hesaplama sonrası bulunan sayıdaki kesrin yarımın altında veya üstünde olduğuna bakılmaksızın tama iblağ edilmesine yönelik yapılacak küçük bir değişiklikle bu sorunların kolayca aşılması mümkün.