Enerji yalnızca evlerimizi ısıtan bir yakıt değil; jeopolitik koz, jeoekonomik rekabet alanı, ekonomik güvenliğin temeli ve diplomatik bir karttır. Türkiye'nin ABD'li Mercuria ile yaptığı 20 yıllık LNG anlaşması bu dört boyutun merkezinde yer alıyor. Yıllık 4 milyar metreküp (bcm), toplamda yaklaşık 70 bcm LNG; küçük görünse de Türkiye'nin enerji denkleminde taşları yerinden oynatabilecek nitelikte.

Geçmişin Fotoğrafı: 2014–2024

Son on yıl, Türkiye'nin doğalgaz serüvenini net biçimde gösterdi. 2014'te tüketim 50 bcm iken 2021'de 59 bcm ile zirve yaptı, 2024'te 53 bcm'e geriledi. Bu dönemde toplam tüketim yaklaşık 550 bcm oldu.

Yurt içi üretim yalnızca %1 düzeyindeydi. İthalatta ise Rusya %42, Azerbaycan %20, İran %11, Cezayir %12, ABD %8 pay aldı. 2023'te ithalatın %71,7'si boru hattı, %28,3'ü LNG idi; tablo, Rusya'ya bağımlılığı açıkça ortaya koydu.

Dönüm noktası Karadeniz'deki Sakarya sahası oldu. 2023'te devreye giren sahadan 2024'te 2,3 bcm üretildi, 2025 hedefi 3,3 bcm. 2028'de günlük 40 milyon metreküp planlanıyor. Bu proje Türkiye'ye ilk kez ithalat bağımlılığını azaltma ihtimali sundu.

Jeopolitik Perspektif: Rusya'nın Gölgesinden Çıkış

Jeopolitik ders açıktır: enerji bağımlılığı siyasi bağımlılık yaratır. Türkiye uzun yıllar Rus gazına mahkûm kaldı. Ukrayna savaşıyla Avrupa'nın yaşadığı kriz bu riskleri gözler önüne serdi. ABD LNG anlaşması, bu tabloyu dengeleyen stratejik bir hamle oldu.

Türkiye artık "ya Rusya ya karanlık" ikilemine sıkışmıyor. ABD anlaşması, Moskova karşısında pazarlık gücünü artırıyor; İran'a bağımlılığı azaltıyor; Azerbaycan'la işbirliğini daha anlamlı hale getiriyor.

Jeoekonomik Perspektif: Enerji Ticareti ve Hub Yarışı

Enerji piyasasında değer yalnızca tüketimde değil, ticarette. Türkiye, 5 LNG terminali ve artan depolama kapasitesiyle bölgesel merkez olma yolunda. ABD LNG'si bu vizyonun "baz yük" taşını oluşturuyor.

Düzenli akış, spot piyasalardaki dalgalanmaları yumuşatacak. Bulgaristan ile yıllık 1,5 bcm'lik kapasite erişim anlaşması bunun ilk örneği. İleride Romanya, Sırbistan ve Yunanistan'a yapılacak satışlarla Türkiye'nin ticaret merkezi rolü pekişebilir.

Ekonomik Güvenlik Perspektifi: Sigorta Poliçesi

Enerji, üretimin, ısınmanın ve elektrik arzının temeli. ABD'den sabit 4 bcm LNG, Türkiye için sigorta poliçesi işlevi görüyor.

Kışın Asya talebi fiyatları sıçratabilir, Sakarya sahasında gecikmeler olabilir. Böyle zamanlarda Mercuria anlaşması, sanayiden hanelere kadar istikrarlı tedarik sağlayarak ekonomiye nefes aldıracak.

Uluslararası İlişkiler Perspektifi: Atlantik'le Yeni Denge

Enerji çoğu zaman diplomasinin en etkili kartıdır. Türkiye'nin ABD ile 20 yıllık anlaşması yalnızca enerji değil; uluslararası ilişkilerde de yeni bir bağdır.

Washington ile uzun vadeli enerji bağı kurmak, Ankara'nın Batı ittifakıyla ilişkilerini güçlendiriyor. Avrupa'ya ABD LNG'sini Türkiye üzerinden satma imkânı ise Ankara'ya Brüksel'de daha güçlü bir ses kazandırıyor.

Nadir Toprak Elementleri Boyutu: Enerji-Maden İttifakı

Türkiye'nin stratejisinde artık madenler de öne çıkıyor. Eskişehir Beylikova'da keşfedilen 694 milyon tonluk nadir toprak elementi (NTE) rezervi, Çin'in ardından dünyada ikinci büyük sahayı temsil ediyor.