CHP neden iktidar olamıyor Yapay zekâ 7 maddede özetledi

Yücel Kaya

CHP, 1923–1950 arasında bu ülkeyi yönetti ama o yönetim demokrasi değil, tek adam rejimiydi. Çünkü ülkeyi yönetmeye talip ikinci bir partinin oluşmasına izin verilmiyordu.

1945'te savaş bitince dünya iki kampa ayrıldı:

ABD liderliğinde "demokratik blok" ve SSCB liderliğinde "komünist blok."

Türkiye, Sovyet tehdidine karşı ABD'nin yanında yer almak zorunda kaldı.

Ama ABD'nin şartı şuydu: "Yanımda olmak istiyorsan çok partili demokrasiye geçeceksin!"

İnönü buna sıcak bakmadı ama Marshall Yardımı, Truman Doktrini gibi ekonomik–askerî desteklerin yolu çok partili hayattan geçiyordu.

Türkiye, aynı yıl Birleşmiş Milletler'in kurucu üyelerinden biri oldu.

BM'nin temel şartı da: "Demokratik devlet olmaktı."

Tek partiyle devam etmek, dünyaya "otoriter rejim" görüntüsü verirdi.

15 Temmuz'a "kontrollü darbe" diyen CHP, İnönü döneminde de, çok partili sisteme geçişi "kontrollü bir açılım" olarak değerlendirdi.

Yani mesele "hoşgörü" değil, mecburiyettendi.

Takvimler 21 Temmuz 1946'yı gösterdiğinde de "kontrollü" seçimlere gidildi.

Bu öyle bildiğiniz türden bir seçim değildi.

Seçmen sandığa gidip oyunu açıkça veriyor, köylü oyunu verirken başında jandarma bekliyordu. Hangi partiye oy attığını herkes görüyordu. Sandık arka odalara götürülüyor, milletin iradesi orada yok sayılıyordu. Yani halk oyunu açıkça kullanıyor ama sayımda denetim hakkını kullanamıyordu.

Aradan 4 yıl daha geçti. 1946 garabetinden sonra 1950 seçimlerinde halk İnönü'yü indirdi yerine Menderes'i getirdi.

Menderes ülkeyi halkın yararına tam 10 yıl yönetti.

Sonra olanları biliyorsunuz.

Menderesi astılar.

"Milletin adamı Menderes'i 1960'ta darağacına gönderdiler. Ezanı eski haline getirmek, Halkı dinlemek ve millete hizmet etmek!" suçlarıydı Menderes'in.

Onun ölümüyle yas tutan bu acılı millete bir de 27 Mayıs adı altında bayram kutlattılar.

Hem de demokrasi bayramı..

CHP, Menderes'in asılmasıyla önlerinin açıldığını düşünmüştü ama nafile..

O günden bugüne birkaç koalisyon ortağı olmak dışında hiçbir zaman iktidara gelemedi.

***

Yukarıda yazılanlara herhangi bir yorumda bulunmadım. Anlattıklarım birer tarihsel gerçek.

Şimdi akla takılan bir soru var.

CHP 1923-1950 arası nasıl bir ülke yöneltti ki bu halk bir daha CHP'yi iktidarda görmek istemedi

Bunun cevabını ben versem CHP trolleri bu yazının altına muhakkak ki sinkaflı küfürlerle saldırıya geçecek..

CHP'nin neden tek başına iktidar olamadığını Yapay Zeka'ya sordum.

Korkumdan değil elbet! Ben de yorum yapabilirdim.

Nedenini aşağıda açıklayacağım.

Yapay Zeka 7 maddede durumu şöyle özetledi:

Aşağıdaki yorum bana değil, Chat GPT'ye aittir.

CHP'nin yıllardır iktidar olamamasının arkasında hem tarihsel hem de güncel birçok sebep var. Bunları ana başlıklar hâlinde özetleyeyim:

1. Tarihsel Bagaj ve Algılar

Tek parti dönemi (1923–1950) uygulamaları, özellikle dini hayatın kısıtlanması (ezanın Türkçe okunması, tekke–zaviye kapatılması, kıyafet devrimleri vb.) toplumun geniş kesimlerinde CHP'ye karşı "devletçi, jakoben, halktan kopuk" bir algı oluşturdu.

Bu bagaj, çok partili hayata geçildikten sonra "halkçı" partilerin (Demokrat Parti, Adalet Partisi, ANAP, AK Parti) önünü açtı.

2. Toplumsal Temsilde Eksiklik

CHP'nin seçmen kitlesi ağırlıklı olarak kentli, seküler, eğitimli kesimlerden oluşuyor.

Anadolu'nun muhafazakâr, milliyetçi ve dindar tabanıyla yeterli bağ kuramaması, CHP'nin oy tabanını daralttı.

Partinin zaman zaman dine mesafeli söylemleri, geniş kitlelerde "CHP bize yabancı" algısını pekiştirdi.