PEKİN

Çin'in başkenti Pekin'de... Parlamento... Bakanlıklar... Diğer devlet kurumlarının önünde... Otoparkında, Çin otomobillerini görünce... Aklımızdan neler geçti neler.
Türkiye'de yapılan ilk otomobil... Devrim... 1961... Türk mühendis ve işçisinin eseri... Sonrası... Film konusu bile olan acı son... Hüsran.
Üretime geçilemedi... Fabrika kapatıldı.
Yıllar sonra... Altı babayiğidin girişimi... Togg... Heyecan uyandırdı.
Ama... "İstemezük" lobisi hemen devreye girdi... 1961'deki gibi.
Sonunda... Türk mühendisi, işçisi... Başardı... Togg, üretim bandından indi.
Bu defa... "Bir başka lobi" sesini yükseltti:
"Türkiye'de yapılmıyor ki... İtalya'dan getiriliyor."
Ve bugün... Türkiye'nin pek çok şehrinde... Togg... Vali ya da belediye başkanının makam aracı.
Fakat... Yüce Meclis'in otoparkı... Siyasi partilerimizin önü... Acı ama gerçeğin tam kendisi... Mercedes dolu... BMW... Audi... Porsche... Volvo... Cadillac... Ferrari...
Nokta.

***

RAPOR
Araştırdım... Çin Otomotiv Sanayii Derneği'nin son raporu önümde.
2025... Ocak-Temmuz... Çin'de üretilen araç sayısı... 18 milyon 235 bin.

Bir yıl öncesinin aynı dönemine göre artış... Yüzde 12.
Satış rakamına gelince... Bu yıl... Ocak-temmuz... 18 milyon.
Unutmadan... Üretilen araçların, 8 milyon 232 bini elektrikli.

***

MANİSA DESTANI
Otomotiv devi... BYD... Çincesi "Biyadi."
Türkiye'de yatırımı var... Manisa'da... Yılda 150 bin araç üretilecek.
İnşaat devam ediyor... Defalarca gittim, gördüm... Başlangıçtaki hız ve heyecan azalmış gibi.
Bazı aksaklıklar... Engeller... Hatta yargıya intikal etmiş sorunlar var... Ayrıntıya girmeyelim.
Manisa projesi... Arkasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan var.
Cumhuriyet Halk Partisi'nin "Manisalı" Genel Başkanı Özgür Özel'in desteği... Tam puan.
Manisa Valisi Vahdettin Özkan, elinden geleni yapıyor.
Büyükşehir Belediye Başkanı Besim Dutlulu, Çin Mahallesi yapma çalışmasında.
Ama... Fakat... Lakin... Yola diken döken de çok... Dışarıdan... İçeriden.

***

BİR ÇİN DEVİ
Türkiye'de dört gözle beklediğimiz BYD... Çin'in Shenzhen şehrinde kuruldu... 1995'te.
Firmanın farlı gruplarda faaliyeti var:

Otomotiv... Elektronik... Raylı sistemler... Pil üretimi gibi.
Çalışan sayısı... İnanılır gibi değil... 900 bin.
Çin borsasına kayıtlı 5 bin 300 şirket içinde... Çalışan sayısının en fazla olanı.
Kurucusu Wang Zhuanfu... Şirket hissesinin yüzde 17.65'ine sahip.
BYD... Çin'in en kârlı otomotiv şirketi.

***

ARGE OLMADAN... ASLA
Araştırdım... Paylaşmalıyım... Çok önemli.
Öyle bir şirket düşünün ki... İleri teknolojide... ARGE yatırımında... Lider.
13 yıldır... ARGE yatırımı, net kârından fazla.
2024... ARGE yatırımı... 54.2 milyar