İsrail'in Doha'da Hamas müzakere heyetini hedef alması üzerine olağanüstü toplanan İslam İşbirliği Teşkilatı-Arap Ligi Zirvesi'nin sonuçları merak ediliyordu. Çıkacak sonuçlar bölgenin geleceği ile ilgili fikir verecekti.

Bölge ülkeleri, askeri güçle desteklenen hegemonik güç kurma arayışındaki İsrail'e bayrak açacak mıydı İsrail saldırılarını destekleyen ABD nasıl konumlanacaktı Mısır'ın "Arap NATO'su" olarak kodlanan girişimi o zirvede somutlaşacak mıydı Türkiye, bu denklemde nerede duracaktı

Perde arkasına baktığımızda ortaya biraz can sıkıcı ama geleceğe dönük değişim vadeden bir portre çıktı. Önce aldığım perde arkası bilgiyi aktarayım, ardından bunun ne anlama geldiğini madde madde anlatayım…

Zirve bildirisini baştan aşağı okudum. Notlar çıkardım. Aradığım şey İslam ve Arap dünyasının İsrail'e karşı somut bir adım atıp atmayacağıydı. Bildiride somut olarak not aldığım üç madde vardı. 15'inci madde… İsrail'e karşı ekonomik ve diplomatik ambargo daveti… Bir diğeri 16'ncı madde… İsrail'in BM üyeliğinin askıya alınması çağrısı… Bir diğeri… 24'üncü madde… Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin İsrailli yetkililer hakkında çıkardığı tutuklama kararlarının uygulanması için tedbir alınması talimatı…

Bildiride ayrıca Arap Birliği Konseyi'nin geçtiğimiz hafta vurguladığımız "Ortak bölgesel güvenlik vizyonu" (Bakınız; Körfez'i İsrail Bombasından Önce O Harita Karıştırdı, 12 Eylül) açıklamasına değinildi ve desteklendiği vurgulandı. Bu üç madde somut adımları çağırması açısından önemli…

Ancak, görüşmelerde Mısır'ın teklifiyle gündeme gelen, Arap NATO'su olarak nitelenen, ortak güvenlik mekanizması ile ilgili bir adım atılmadı. Hatta zirve kapsamında bu konuda bir toplantı yapılacağını bölge medyası yazmıştı. Ancak o toplantının yapıldığına ilişkin bir bilgi kamuoyuna yansımadı.

Bu bildiriyi okuduktan sonra zirvenin nasıl geçtiğini sorgularken, -ben bildiri bahsini açmadan- şöyle cümleler duydum ve not defterime kaydettim: "Türkiye, zirve bildirisinde aktif metin çıkması için çok uğraştı. Türkiye ve birkaç ülke daha aksiyona yönelik tavır alınmasını savundu. Çünkü Batı'da da bir ivme yakalandı, Batı kamuoyunun alınacak tüm kararlara destek vereceği bir noktadayız. Bölge ülkeleriyle ABD arasında da güven bunalımı yaşanıyor. Türkiye, o metne bazı maddeler ekletti."

Sonra hangi maddeler diye araştırdım. 15, 16 ve 24'üncü maddelermiş. Yani benim "İşte somut adımlar" diye not aldığım maddeler. Hatta öğrendim ki… Ankara'nın önerdiği 15'inci madde daha sertmiş ancak yumuşatmışlar.

Bu bilgi bana şunları söylüyor:

Bir. İsrail saldırganlığına karşı somut adım atılmasını öneren, destekleyen ve bu konuda inisiyatif alan/almaya hazırlanan ülke sayısı hâlâ azdır. Yaşanan soykırım, genişleyen çatışma sahası, hatta bir Körfez ülkesinin hedef alınmasına rağmen, bu hâlâ böyledir… Ve "Can sıkıcı" dediğim şey budur.

İki. Türk diplomasisi her fırsat ve zeminde İsrail'in alanını daraltmaya çalışmaktadır. Netanyahu'nun Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı hedef alarak yaptığı açıklamalar, Tel Aviv'in bunu bildiğini gösterir.

Üç. Evet, buna rağmen, Körfez ülkeleri/Arap dünyası bir arayış içerisinde. İsrail'in saldırgan tutumu bu arayışı güçlendiriyor. Mesele, bu arayışın ABD'ye (dolayısıyla İsrail'e) rağmen yapılıp yapılmayacağıdır. Zirvede ele alınan ve alınmayan konular ile bildiride tercih edilen dil bu arayışın ABD'ye rağmen olmayacağını gösterir.