En çok israfa yol açan ve en hızlı değişen sektör; moda endüstrisi bu sefer gerçekten dönüşüyor! 'Sürdürülebilir' kelimesiyle yan yana durması başlı başına tezat gibi görünen bu sektör, çok daha temiz, adil, etik hale geliyor. Bugün dünyada en çok tercih edilen Stella McCartney gibi markalar ve hızla çoğalan ikinci el pazarları da bu eğilimin öncülerinden.

Düşünün ki tekstil demir-çelikten sonra en çok enerji israf eden yani doğalgaz-su harcayan sektör. Birleşmiş Milletler'in (BM) son raporuna göre; moda endüstrisi, küresel karbon emisyonlarının yüzde 10'unu ve küresel atık suyun tam yüzde 20'sini oluşturuyor!

Tabii ki hiçbir şey satın almayalım demiyorum. Ama ne giydiğimizinsatın aldığımızın farkına varalım ve bilerek seçelim. Mesela bugün üretimde çok daha az su-elektrik harcayan teknolojileri kullanan markalar var. 'Susuz boyama' ve 'susuz finish'
(son bitim işlemi) gibi yeni teknolojiler kullanıldığında, bir ayda 4 kişilik bir ailenin tam 43 yıllık su ihtiyacı kadar su tasarruf ediliyor!

Gerçek maliyet

Sadece havaya, suya, toprağa verilen zarardan bahsedemeyiz elbette. Üretim aşamasında diğer canlılara da çok zarar veriliyor. Mesela giydiğimiz bir kazağın yumuşacık yünleri karşılığında bir koyun yara bere içinde kalabiliyor. Doğru şekilde kırpılmazsa... Aynı şekilde aldığınız tişörtü Bangladeş'te bir günde 10 kuruşa çalışan bir çocuk işçi üretmiş olabilir.

Bugün çok şükür ki farkındalığı artan tüketiciler, bir ürünün 'gerçek maliyeti'ni sorgulamaya başladılar. Asıl maliyetin ödediğim para değil, dünya kaynakları ve üretim sürecine dahil olan canlılar olduğunun farkındalar. Tam da bu yüzden mesela elyaf üretimi için ağaç kullanan birçok tekstil markası artık sadece 'kendini çok kısa zamanda yenileyen ağaçlar'ı tercih ediyor.

Giydikten sonrası da...

Ne var ki sıkıntı sadece bir kumaşın üretim sürecinde değil. Siz onu giyerken de çevreye ve kendinize ciddi zarar verebilirsiniz. Örneğin petrol türevi olan sentetik malzemeler ucuz oldukları için tercih ediliyor ama teninize zarar vermekle kalmayıp çevreye de ciddi zarar veriyorlar. Çamaşır makinesinde yıkanırken açığa çıkan büyük miktarda mikroplastik, bu yolla suya yani derelere, denizlere dolayısıyla canlılara karışıyor. Biz de suyla ve balıklarla birlikte bu mikroplastikleri içimize alıyoruz.

O giysiyi siz elden çıkardıktan sonrası da başka bir muamma. Bazı kumaşlar doğada kolaylıkla çözünürken, çoğunluğu çok uzun süre kaybolmuyor. Tam da bu yüzden bizler de
markalar da geri dönüşümü kolay kumaşları (pamuk, keten, kenevir, yün gibi) tercih etmeliyiz. Son olarak; ikinci el giyimi teşvik etmek çok önemli. Özellikle e-ticaret aktörlerinin acilen müşterileri buna teşvik etmeleri şart.

Kısacası 'sürdürülebilirlik' konusuna topyekûn bakmamız, üretimin ilk adımından son adımına kadar dahil olan her şeyi ve herkesi hesaba katmamız gerekiyor. Her bir parçanın bu zincirin bir halkası ve birbiriyle bağlantılı olduğunu hatırlayarak elbette. O zaman, yani elinizi cebinize bilinçle attığınızda, başka bir dünya yaratmak mümkün.Eray Erdoğan

Adil üretim: Tamamen geri dönüşümlü materyaller kullanan ve atıklardan yeniden giysi üreten (ileri dönüşüm) Reflect Studio'nun kurucu ortağı Eray Erdoğan, şirketin çalışanlarına her yıl kârın yüzde 10'unu dağıttığını söylüyor. Çünkü çevreyi, doğayı, diğer canlıları gözeten bir markanın, o canlılara dahil olan çalışanlarını da düşünmesi gerektiğini vurguluyor.Ece Gözen