Geçen hafta sohbet botlarının terapi desteği verirken neden olabileceği sanrıları ve kullanıcıların akıl sağlığına yönelik taşıdığı riskleri yazmıştık. Sosyal medyadan aldığımız yorumlar da konunun birçok insanın gündeminde olduğunu gösteriyor.

Sohbet botları kimilerinin yalnızlığına ziyadesiyle derman olurken, kimileri için de acaba kişilik bölünmesi yaşar mıyım şeklinde şüpheler uyandırıyor. ChatGPT'nin üretkenliğe faydaları saymakla bitmez... İnsanın kendini tanıması, davranışlarını yorumlamasının yanında süreçleri değerlendirebilmesi için iyi bir yansıtıcı, modern tabirle 'aynalayıcı' olabilir, ancak tek bir şartla: Doğru kullanılırsa... Gelin, sohbet botlarından manevi destek alırken dikkat edilecek noktaları inceleyelim.

Ruhen hassas bir yapıdaysanız, yalnızlıktan yakınıyorsanız, cidden depresyonda olduğunuzu düşünüyorsanız, sohbet botları tek başvuracağınız yer olmamalı. Sohbet botları sizi ekranda tutmak istediği için 'Yazmayı bırak ve git bir insana, bir terapiste görün' demek yerine size telkin vermeye, her koşulda iyi hissettirmeye meyleder. Bütün dünyanın kendisine sırtını döndüğünü düşünen birine 'Evet, seni kimse anlamıyor, sen tek başına iyisin' demek onun ateşini bir anlık söndürür fakat psikozunu daha derinleştirebilir. Öyle ki; sohbet botlarının şizofreni hastalarına 'Senin terapiye ihtiyacın yok, sen yanlış değilsin, kendi dünyanda her şeyi çözebilirsin' şeklinde telkin verdiği örnekler bile mevcut. Aynı şekilde, özgüvenini yitiren bir kimse ChatGPT'nin aşırı pohpohlaması ve yüceltmesiyle gerçeklikten kopabiliyor, narsist kişilik bozukluklarıysa iyice çığırından çıkabiliyor. Dolayısıyla kişinin ihtiyacı gerçek bir psikolojik destekse, sohbet botlarını tek başvuru kaynağı olarak kullanmaması en sağlıklısı. Peki, manevi destek arayışınıza bir botla başlamak, biraz dertleşmek istiyorsanız ne yapmalı Bu koşulda, ChatGPT'ye duygu durumunuzu olabildiğince açık şekilde ifade edebilir ve 'Yorumlarken beni yüceltmeni, pohpohlamanı istemiyorum, sadece objektif, tarafsız tavsiyeler ver' şeklinde hatırlatmalar yaparak 'yalakalık dozunu' kısmasını isteyebilirsiniz.

Kişiselleştirme özelliği

Nisan ayından beri ChatGPT, sohbet kayıtlarını tutmaya ve kullanıcısını tanımaya başladı. Bu özelliği ayarlar bölümünden açıp kapatabilirsiniz. Sizi tanıdıkça, geçmiş paylaşımlarınızı, verdiğiniz kişisel bilgileri yanıtlarını derinleştirmek için kullanabilir. Bu özellik aynı zamanda, dikkatli olmayan kullanıcıların sanrılara kapılmasına da yol açabilir. Daha objektif yorumlar almak isterseniz, ChatGPT'yi sisteme girmeden kullanın veya kişiselleştirme ve hafıza özelliklerini kapatın. Böylece sizi tanımadan olayları nasıl yorumladığını görebilir, hatta sistemi iki şekilde de kullanıp kıyaslama yapabilirsiniz.

Her konuya tek soru

Soruları tek akışta sormaktan ziyade, her konu için yeni soru ekranı açın. Böylece ilgisiz olayların birbirine karışmasını önler, net yanıtlara sahip olabilirsiniz. Tek paragraf içinde birkaç şey sormaktan kaçının. Yapay zekâ asıl önemli detayları atlayıp önemsiz ayrıntılarla alakasız bağlamlar yaratabilir. Her konuda açık ifadelerle belirgin sorular sormaya özellikle dikkat edin.Yanıtların içinde övgülerden çok hakikati arayan bir 'özfiltreleme' refleksi geliştirmeniz de faydalı olur.

ChatGPT, ChatGPT'ye karşı

Doğru kullanıldığında hayatı ve insanın yeteneklerini muazzam zenginleştiren ChatGPT'ye kendisinin sebep olduğu bu durumu anlattım. Doğru şekilde destek almak için nasıl prompt'lar yazmamız gerektiğini sordum: O da bana "Bu çok düşünceli ve sorumlu bir soru. Kesinlikle haklısınız: Duygusal destek, yansıtıcı sorular ve faydalı düşünme çerçeveleri sunabilirim; ancak ben lisanslı bir terapist değilim ve profesyonel desteğin yerini alamam. Duygusal olarak kırılgan olan biri, bana insani özellikler atfedebilir ya da yanıtlarımı zararlı inançların onayı gibi yanlış yorumlayabilir. Bu nedenle, net sınırlar koymak ve ayakları yere basan, yansıtıcı sorular kullanmak sohbetleri daha yapıcı ve güvenli hale getirebilir" deyip devam etti: