2. Dünya Savaşı sonrası geleceğini ABD'de arayan Macar kökenli bir mimar ve hamisi konumundaki bir zenginle olan gelgitli ilişkisi... Brady Corbet'in 10 dalda Oscar'a aday olan filmi 'The Brutalist' bir yaratıcının acılı serüveninin yanı sıra Amerikan kapitalizminin dinamikleri üzerine de etkileyici bir öyküyü perdeye taşıyor.

Yıl 1947... Macar kökenli Yahudi mimar Laszlo Toth, yeni bir gelecek aramak adına ABD'ye ayak basar. Peşi sıra Pennsylvania'da eşi Audrey ile bir mobilya mağazasını işleten kuzeni Attila'nın yanına gider. Birlikte aldıkları işte genç Harrison Lee Van Buren onlardan, yörenin zengini babası Harrison'ın kütüphanesinin revizyonunu yapmalarını ister. Lakin baba bu değişikliğe sert tepki gösterir ve ikiliyi kovar. Kuzeninin işi batırdığını söyleyip kendisini kapı önüne koymasıyla Laszlo, kömür ocağında çalışmaya başlar. Tam bu esnada Harrison Lee Van Buren yeniden ortaya çıkar çünkü Macar mimarın tasarladığı minimalist kütüphane Look dergisi tarafından övgülere boğulmuştur. Ona yakınlarda kaybettiği annesinin hatırasına yapılacak bir merkez tasarımını ve inşasını teklif eder. Geniş bir arazi üzerine kurulacak bu komplekste kütüphane, spor salonu, oditoryum ve ibadethane (şapel) yer alacaktır. Laszlo Avrupa'da mahsur kalmış eşi Erzsebet ve yetim yeğeni Zsofia'yı yanına almak için bürokratik engellerin üstesinden gelmeye çalışırken bir yandan da hayatının projesi olarak gördüğü merkezin ortaya çıkması için olağanüstü bir çaba içine girer. Bu süreçte Harrison Lee Van Buren'in sorunlu kişiliği en büyük engellerden biridir...

THE BRUTALIST

Yönetmen: Brady Corbet

Oyuncular: Adrien Brody, Felicity Jones, Guy Pearce, Joe Alwyn, Raffey Cassidy, Isaach De Bankole, Alessandro Nivola, Stacy Martin, Emma Laird, Jonathan Hyde, Peter Polycarpou, Ariane Labed,
Peter Polycarpou

ABD-İngiltere-Kanada ortak yapımı

Oyunculuktan kamera arkasına geçen ve yönetmen kimliğiyle 'Bir Liderin Çocukluğu' (The Childhood of a Leader2015), 'Vox Lux' (2018) gibi yapıtlara imza atan Brady Corbet'in üçüncü uzun metrajı 'The Brutalist' 3 saat 35 dakikalık (15 dakika da arası var) süresiyle upuzun, destansı bir öykü anlatıyor. Corbet senaryosunu aynı zamanda eşi de olan Mona Fastvold'la birlikte kaleme aldığı çalışmasında 'Büyük Amerikan romanı' denen genel paranteze selam sunan bir eser ortaya koymuş. Film aslında bir yaratıcının (yani mimarın) başyapıtı olarak gördüğü bir yapıyı ortaya çıkarmak için verdiği uğraşın yanı sıra sanatçının ihtirasları, açmazları, histerisi gibi unsurlar üzerinden okunabilir ama ana karakteri ve onun geçmişi vasıtasıyla öykü farklı limanlara ve katmanlara da uğruyor. 2. Dünya Savaşı'ndaki Nazi soykırımından kurtularak yenidünyaya adım atan, ki film karanlık bir kamaradan başını dışarıya uzattığında ilk gördüğü şey Özgürlük Heykeli olan Laszlo'nun sevinç gösterileriyle açılıyor. Lakin
üç bölümden oluşan yapımda, 1947'den başlayıp 1980'lere uzanan bir zaman dilimi içindeki süreçte Macar mimar, ilk görüntünün bir illüzyon olduğunu ve özgürlüğün ne kadar uzak bir noktada seyrettiğini hayatı boyunca hissediyor. Filmin gezindiği diğer basamaklarda ise göçmenlik, ötekileştirme, dinsel baskı, Yahudi düşmanlığı, ırkçılık, sınıf meseleleri vs. var. Bütün bu katmanları birleştiren ana unsur ise mimari olmuş. Bu noktada naçizane eğitimini aldığım bu alana ilişkin kimi bilgileri paylaşayım: Filmin ismini açmak gerekirse 'Brutalizm' ifadesinin ilham kaynağı Fransızca bir tanım olan 'beton brut' yani işlenmemiş betondur. Bu malzemenin öne çıkması ise İngiltere'de 2. Dünya Savaşı sonrası beliren konut yetersizliğini bir an önce kapamak yolunda ucuz bir maliyeti olan brüt betona yönelinmesidir. Sonradan mimari bir akıma dönüşen ve 80'lere gelindiğinde eski cazibesini kaybeden 'Brütalizm'in öncüleri arasında Le Corbusier, Alison ve Peter Smithson, Louis Kahn, Aldo Loris Rossi, Paul Rudolph, Ernö Goldfinger'i sayabiliriz. 'The Brutalist'in ana karakteri Laszlo Toth kurgusal bir profil ama yönetmeninin de ifade ettiği gibi ilham kaynağının Macaristan'da doğup (1902) önce 1935'te Londra'ya, sonrasında 1937'de Massachusetts'e taşınan Marcel Breuer'nin olduğu aşikâr. Toth projeyi çiziyor, malzeme hakkında görüş bildiriyor, maliyetin azaltılmasına ilişkin önerilerde bulunuyor ve bütün bu kriterler dahilinde ortaya anıtsal bir yapı çıkarmak için uğraş veriyor. Aslında günümüz modern (ya da postmodern) mimarlık ortamında bir mimar bu denli parametrelerle pek uğraşmaz, uğraşamaz. Öte yandan Toth filmin bir yerinde Alman mimar Walter Gropius'un yarattığı ekolün adresi olan Bauhaus'ta eğitim aldığını belirtiyor ki Marcel Breuer de Gropius'un öğrencisiydi ve onun izinden ABD'ye gitmişti.

'The Brutalist' mimariyle ilişkisinin yanı sıra Amerikan kapitalizmine bakışıyla (Van Buren'in doymak bilmeyen iştahı, şaraptan mimariye her şeye sahip olma hırsı, oğlunun göçmenlere karşı ırkçılığı vs.) öne çıkıyor. Ve bu yanlarıyla Corbet'ın filmi 'Yurttaş Kane' (Citizen Kane1941), 'Bir Zamanlar Amerika' (Once Upon a Time in America1984), 'Kan Dökülecek' (There Will Be Blood2007) gibi klasikleri çağrıştırıyor.